Erg fijne expositie met werken uit het Boijmans van Beuningen, die zo lang het museum niet open is, rondreizen naar verschillende andere musea. Ik zag een aantal interessante werken, die ik niet eerder zag, of waarvan ik de maker niet kende zoals The Car van Marisol (Escobar) of Salvador Dali’s Shirley Temple, le plus jeune monstre sacré du cinéma de son temps. Of Two Deckchairs van David Hockney. Maar het leukst was wel dat de Phalli Infinity Room van Yayoi Kusama helemaal verlaten erbij lag, toen ik kwam en ik dus meteen kon doorlopen en zonder tijdslimiet mocht genieten van de tientallen reflecties op de rood-wit gestipte fallussen.
Category Archives: moderne kunst
Boijmans van Beuningen in het Rijks. Rijksmuseum Amsterdam
Museum of Modern Art – Baku, Azerbeidzjan
Het Museum of Modern Art in Baku was een erváring: bom- en bomvol met kleurrijke werken, die vrijwel allemaal wat surrealistisch en/of abstract waren. Verdiepingen vol, met op elke cm een schilderij of sculptuur. Een flinke assault to the senses! Wat wel leuk was, was dat ik in gesprek kwam met een jonge Nederlandse, die er met haar moeder was. De eerste Nederlanders en bijna ook de eerste Westerse toeristen die ik tegenkwam.
Galerie Beaubourg. Love or hate – Museum No Hero, Delden
Eén activiteit, dat is alles waar ik in een week vakantie toe gekomen ben. En wel een bezoekje aan Museum No Hero in Delden. Het museum heeft meestal meerdere, kleine exposities tegelijk. En ook nu, want ik kom voor Galerie Beaubourg. Love or hate, met o.a. Phillip Perrin’s manshoge scheermes en Malick Sadibé’s Les deux Coquins. Tegelijkertijd is er ook de expo met favorieten van Steenmeijer (de eigenaar/verzamelaar) en een zaal met Amerikaanse abstracten, met o.a. Al Held. De expo van Yves Saint Laurent spreekt me niet aan, met uitzondering van één tekening van zijn hand en de zaal die is ingericht als zijn huis in Marokko. Altijd leuk, een snel bezoek aan dit museum.
El Anatsui. Triumphant Scale & Women in Society – Mathaf Museum of Modern Art, Doha, Qatar
Het Mathaf Museum of Modern Art in Doha ligt zo’n 15 km van Souq Waqif, het hart van Doha. Met het OV kom je er lastig dus nam ik een taxi. Op het moment van bezoek is er een tijdelijke expositie van El Anatsui, een artiest geboren in Ghana, die later veel omzwervingen maakte. De expositie opent met enorme werken, een soort gordijnen, gemaakt van aan elkaar gehechte flessendoppen en andere soortgelijke materialen. Ze zijn enkele meters bij enkele meters groot en enorm indrukwekkend. Verder zijn er bewerkte houten sculpturen uit zijn vroege perioden en mooie schilderijen van de laatste jaren. Een interessante artiest om kennis mee te maken.
De vaste expositie is zo mogelijk nog interessanter. Onder de titel Women in Society hangen er werken van vrouwelijke kunstenaars of van vrouwen in werken van mannelijke kunstenaars uit Qatar en het (arabische) buitenland. Dit werk van Ismail Fattah sprak me, net als het werk dat er naast hing, in het bijzonder aan. Dit museum mag je eigenlijk niet overslaan als je naar Doha gaat!
Women of Japan / VOC Japan / Living Colours / Andy Warhol. Forever Young – Museum No Hero, Delden.
Mijn bezoekje aan Museum No Hero in Delden stelde ik twee dagen uit zodat ik ook de expositie Andy Warhol – Forever Young erbij mee kon pakken. Dat betekende vier exposities in één museum. Ik begin dus maar boven, waar vooral foto’s van fotografen Steve Schapiro, David McCabe, Billy Name e.a. hangen, aangevuld met vijf of zestal werken van Warhol, waaronder zeefdrukken van Marilyn Monroe, Beatrix en de Engelse koningin. Een kleine presentatie maar interessant.
Vervolgens beland ik bij VOC Japan – Nederland. Deze expo schets de geschiedenis van een tijdperk waar ik eigenlijk niets van weet. Het porselein komt van diverse bronnen (waaronder Landgoed Twickel) maar serviesgoed vind ik niet erg spannend. Dan hangen er nog wat willekeurige werken, waaronder een mooie Appel en een Leo Gestel die me aansprak. Net als de Chinese dames die er al vanaf het begin hangen.
Door dus naar Living Colours, een expo over de ongekende precisie van de Post-Painterly Abstraction, met twee strakke werken van Frank Stella, en Expressionistische Abstractie. Maar er staat ook een rode plexiglas wolf van Orlinski en een grote industriëel aandoende sculptuur van Louise Nevelson bijvoorbeeld.
En op de benedenverdieping is de expositie Women of Japan. Die is erg gevariëerd: er zijn een paar kimono’s, er hangen een paar interessante foto’s van westerse fotografen van Japanse vrouwen, er zijn verhalen opgetekend van Japanse vrouwen en er zijn mooie prenten over de rol van de Japanse vrouw. In deze sectie vallen eigenlijk het meest de seksinstructies op, waarop veelal het mannelijk geslacht buitenproportioneel is afgebeeld, om destijds de lachers op de hand te krijgen.
MADRE (museo d’arte contemporanea Donnaregina) – Napels, Italië
Het MADRE stond niet in de planning, tot ik tijd over bleek te hebben en de posters met aankondigingen van Robert Mapplethorpe me er ter plekke toe verleidden. De expositie van Mapplethorpe is indringend, de portretten sterk en direct. In sommige ruimten hangen erg expliciete werken, die terecht met een gordijn afgesloten zijn. Een erg mooie expositie en op zich al de moeite waard. Maar er is nog zoveel meer te zien: vanaf het dak heb je een schitterend uitzicht over de daken van Napels, met daarop een paard van Mimmo Paladino, van wie ik voor ‘t eerst bij ArtZuid in 2015 een werk zag. Verder zijn er werken van Cindy Sherman, Tony Craig, Warhol en Beuys. En natuurlijk de ‘site-specific’ werken van Anish Kapoor, Soll LeWitt en Koons. En ik kwam er een verrassend werk tegen: een foto van Shirin Neshat. Een aanrader, dit museum!
Museo di Capodimonte – Napels, Italië
Het Museo Capodimonte is enorm en ligt in een goed onderhouden park ten noorden van het stadscentrum, op een mooie zonnige dag als deze een fijn uitje. Ik kies ervoor in het museum alleen de modernere kunst te bekijken, omdat de eerdere eeuwen mij niet aantrekken. Maar wat natuurlijk niet te missen is, is de Flagellazione di Cristo van Caravaggio, het pronkstuk van het museum. En één van de weinige stukken in zijn soort waar geen mollig, bloot Jezusje op staat. De bovenste verdiepingen bieden vrijwel allemaal enkele werken: Louise Bourgeois (een hand en een vrouwengezicht op stelen), een vrouwenprofiel van Umberto Manzo, een werk van Sergio Fermariello dat eruit ziet als een groot grijs vlak maar van dichtbij uit ontelbare kriebeltjes bestaat en niet te missen: Vesuvius van Andy Warhol.
Weserburg Museum für Gegenwartskunst – Bremen, Duitsland
Het museum voor hedendaagse kunst in Bremen is het Weserburger Museum für Gegenwartskunst. Op een eilandje in de rivier ligt het grote complex van opslagloodsen waarin onder andere dit museum huist. De kunst is voor mij grotendeels te hoog over: aquaria met zand erin, een installatie van boxen die geluid maken als je in de buurt komt… Dat soort werken. Beneden werd ik verrast door een fotoreeks, waarin onder andere een werk van Kader Attia (Parabolic Self Poetry, schotelantennes in het midden-oosten) hing. Eerder zag ik vooral werken in textiel van deze kunstenaar. De collectie is voor mij niet schokkend mooi maar een kort uitstapje wel waard.
Kunsthalle Bremen – Bremen, Duitsland
Als er één museum in Bremen een aanrader is, dan is het wel de Kunsthalle. Aan de kop van de wijs Ostertor ligt dit indrukwekkende museum met al mijn usual suspects en meer: van Alechinsky tot Lovis Corinth, van Rodin tot Kirchner, van Bonnard tot Pisarro. In de hal hangt een enorm werk, muren groot, van Sarah Morris, die ook de muren bij het K21 in Düsseldorf maakte. En een paar kleine Alechinsky’s, een lichtsculptuur van James Turrell. Maar ook hangen er een paar Vasarely’s, een kunstenaar met wiens werk ik in 2011 voor het eerst kennis maakte in het Cafesjian Museum of Art in Yeravan (Armenië). Dat laatste was sowieso een geweldig museum: als je alleen al kijkt naar de sculpturen voor de deur: een dikke kat van Botero voor de deur, en traplopende personen van Lynn Chadwick, maar ook zag ik voor het eerst een sculptuur van een zittende man van Jaume Plensa. Maar goed, de Kunsthalle in Bremen is fantastisch en maakte in ieder geval mij helemaal happy. Het mooist was wel een stilleven van Jawlensky.
Niki de St Phalle. Ici tout est possible – BAM, Mons, België
Op de terugweg van Parijs naar huis maken we een tussenstop in de Belgische plaats Mons (Bergen). In het Beaux-Arts Museum (BAM) is een indrukwekkende expositie met werken van de Frans-Amerikaanse kunstenares Niki de St Phalle uitgestald. Voor een vrij groot gedeelte werken die ik niet eerder van De St Phalle gezien heb, zoals de 3 eerste schilderijen, nieuwe Nana’s, Skinny’s en een sculptuur samen met Tinguely. Verder zijn er een aantal werken die ik eerder zag of die op die werken lijken: een bruid met een jurk van verontrustende popjes en rarigheden en de verhalende posters met het trieste liefdesleven van De St Phalle. Een bijzonder mooie expositie.
Jean-Michel Basquiat – Fondation Louis Vuitton, Parijs, Frankrijk
Op onze eerste dag in Parijs bezoeken we meteen de expositie in het schitterende gebouw van Frank Gehry in het Bois de Boulogne. Het feit dat het donker is geeft het gebouw extra cachet. In een artikel in Trouw betreurde de auteur het gebrek aan ‘achtergrond’, iets als een tijdlijn of verhaallijn, bij de expositie. Ik waardeerde juist wel dat de expositie niet net als alle andere de werken verzwaarde met Basquiat’s jeugd en de periode voor hij erkend werd. De expositie was sowieso ook interessant: veel werken die niet eerder (samen) geëxposeerd zijn en een ruim toevoeging zijn op eerdere exposities die ik bezocht. Ik vond het fantastisch!
AKI Finals – AKI, Enschede
De jaarlijkse AKI Finals zijn wel iets om naar uit te kijken. De ene keer fantasievol of vernieuwend, de andere keer naargeestig of doodgewoon eng. Maar altijd zitten er verrassingen tussen. De setting, het oude fabrieksgebouw waarin de AKI huist, is een mooie achtergrond voor de expositie van examenopdrachten van de studenten. Dit jaar was er iets minder van mijn gading, minder kunstenaars die me aanspraken. Maar het kan ook niet altijd raak zijn, natuurlijk.
Hamburger Bahnhof. Museum für Gegenwart – Berlijn, Duitsland
Het nadeel van hoge verwachtingen is dat ze zelden worden waargemaakt. Waar ik 10 jaar geleden een waar indrukwekkende ervaring had bij het Hamburger Bahnhof Museum, bestond de spanning en sensatie er nu vooral uit dat ik, om er te komen, onder beukende muziek en rook langs een stroom anti-AfD-demonstranten en tientallen politiebussen moest. Het museum zelf verraste alleen in de eerste zaal. Met een flink aantal werken van Warhol, waaronder de grote Mao en een Robert Rauschenberger, werd de toon gezet. Althans, dat dacht ik want in het verdere museum was er niet veel waar ik warm voor liep. En da’s best knap, gezien de grootte van het museum en het aantal werken dat er hangt. Natuurlijk, ik was tevreden met een Pollock, een Kahlo, een Nolde in Tahiti-sferen, net als de Gaugain, een Pechstein en een surrealistische Rothko. Of een Walter Dahn, een artiest die ik niet eerder tegenkwam. Een grappige samenloop van omstandigheden was wel de expositie van Indiase kunst, met bijvoorbeeld een luchtig lijnenwerk van Laxman Pai (zie afbeelding), terwijl ik net een crimeboek lees waarin de Indiase kunstwereld de hoofdrol speelt. Verder is er een vleugel waarin allerlei sculpturen staan, een nogal kubistisch aandoende Louise Bourgeois die in de verste verte geen relatie heeft met haar overbekende Maman, maar ook Dubuffet en Moore. Fraai, dat wel. Maar overall waren mijn verwachtingen voor dit museum te hoog gespannen!
Tate Modern (permanente collectie) – Londen, Engeland
De musea in London zijn absurd duur, dus hou ik me wijselijk bij de gratis exposities. En zo kom ik terug in het Tate Modern. De Picasso expositie a 28 pond sla ik over en ik dool rond door de uitgebreide permanente collectie. En de collectie is indrukwekkend: van Modigliani tot aan een hele zaal vol Rothko’s, maar ook Klee, Dubuffet, Bourgeois, Germaine Richier (waar ik voor ‘t eerst werken van zag bij ‘t Picasso Museum in Antibes), Appel, Richter, Kapoor en heel veel anderen. Ik kijk mijn ogen uit en neem zoveel moois op dat ik de expo van Picasso niet eens ‘mis’. Een aanrader! En als je er dan toch bent, er vaart een boot tussen Tate Modern en Tate Britain. Ik neem ‘m dit keer niet maar ‘t is een leuk intermezzo tussen beide musea in.
Museum No Hero – Delden
Niet lang na de opening rij ik naar het landelijke Delden voor Museum No Hero. Een eclectische verzameling zonder duidelijke lijn maar met mooie werken, zo werd de collectie van verzamelaar Geert Steinmeijer beschreven. Het oude pand is schitterend behouden gebleven en biedt mooi ruimte aan inderdaad een eclectische verzameling met werken. In de mooi aangelegde tuin kom ik het beeld in de vorm van een Mao-jasje tegen van een Chinese kunstenaar die jaren geleden bij Rijksmuseum Twenthe op de binnenplaats stond, alsook het werk The Sisters van Zhang Xiaogang. Er zijn werken van Mesdag, Frank Stella, A.R. Penck, en mijn favoriet van die dag Luciano Castelli. Maar verder zijn er voor mij onbekende werken én onbekende kunstenaars om van te genieten, zoals bijvoorbeeld Wang Du en Cai Guangbin. Een bezoekje waard. Let op: de museumkaart is hier (nog) niet geldig.
Museum Wiesbaden, Wiesbaden, Duitsland
Het Museum Wiesbaden staat bekend om hun Alexej von Jawlensky-collectie, tot stand gekomen omdat de kunstenaar uit Wiesbaden stamt. En deze collectie was ook precies waar ik voor kwam. Op het moment van mijn bezoek waren er twee zalen met samen zo’n 20 werken. Erg fraai, vooral ook omdat er stillevens waren en werken uit een zichtbaar andere periode dan de werken die ik al kende, in pastels in bescheidener lijnen. Verder biedt het nogal eclectische museum veel meer: de ene helft is natuurhistorisch museum, de andere helft biedt kunst vanaf de 12e eeuw. Ik heb me beperkt tot de Klassische Moderne en de Moderne und Gegenwart. Een zaal is volledig gewijd aan werken van Beuys, ook kwam ik er een Yves Klein tegen, seksueel getinte werken van Thomas Bayrle en ook zomaar een Rothko. Een mooie verrassing, deze laatste. En omdat de Jawlensky-collectie met regelmaat gewisseld wordt, is een keer vaker bezoeken ook nog een optie.
Permanente collectie – Städel Museum, Frankfurt am Main, Duitsland
Het Städel Museum ligt onder de Main en is een minuutje of 20 lopen vanaf het MMK en het Schirn. In een schitterend oud gebouw zijn de exposities over meerdere verdiepingen verdeeld. Er zijn een flink aantal interessante werken van diverse kunstenaars. Uiteenlopend van de ingetogen impressionistische werken van Sisley tot de fauvistische werken van Kirchner. Maar ook Munch, Nolde, Degas, Renoir, Beckmann, Warhol en Vuillard. Of sculpturen van Rodin, Arp, Giacometti en Max Ernst. Een portret van de hand van Paula Modersohn-Becker en een fraai naakt van Pierre Bonnard. Maar favoriet was toch eigenlijk wel The Lamb van Paul Klee uit 1920: weer heel anders dan andere werken en eigenlijk ook weer niet. Het gedeelte met kunst vanaf ca. 1600 tot bovengenoemde exposities heb ik overgeslagen, omdat mijn interesse daar niet ligt. Maar ook van de oude meesters hangen er ongetwijfeld fraaie werken.
Permanente collectie – Museum für Moderne Kunst, Frankfurt am Main, Duitsland
Het MMK in Frankfurt heeft een aantal klinkende namen in de collectie, die een bezoek aan dit museum de moeite waard maken zoals Cy Twombly, Francis Bacon, Alighiero Boetti, Roy Lichtenstein en Blinky Palermo. Het is gevestigd in een van buiten lelijk log pand maar van binnen is de ruimte fraai, met mooie trappartijen en doorkijkjes waardoor je al een voorproefje van werken krijgt, voor je er echt voor staat. De werken van de kunstenaars waar ik voor kwam waren ook meteen de highlights van de collectie. Hoewel ook een werk van een vloer vol eieren interessant was. Tegelijkertijd waren er ook de nodige werken op dit moment, die mij niet aanspraken, zoals een zaal vol On Kawara, wiens werken ik nooit ‘snap’. Desalniettemin mag je dit museum niet overslaan als je in de buurt bent. Denk ook eens aan de Zweitage Museumuferticket die voor 18 euro toegang geeft tot 34 musea over twee dagen.
Permanente collectie – Centre Pompidou, Parijs
Als ik langs de lange rij weet te glippen door ter plekke nog een e-ticket te boeken, sta ik in het Centre Pompidou om me heen te kijken. Ik kan me niet herinneren hier eerder binnen te zijn geweest. Ondanks een expo van César begin ik met de hedendaagse kust op de vierde verdieping en de moderne kunst op de vijfde verdieping van Gallery 1. Op de vierde verdieping vind ik niet veel werken die me aanspreken, ondanks de ontelbare werken die er hangen. Met uitzondering van een Jean Michel Basquiat, daar word ik altijd blij van. Maar ook een van de naargeestige Niki de St Phalle werken en een paar Yes Klein’s. De vijfde verdieping daarentegen is één en al blije verrassing: niet alleen vind ik er Le Jardin d’Hiver van Dubuffet, Carl Andre, Judd, Jeff Wall, Matisse, Modigliani, Picasso, Pollock en meerdere Calders, ik vind er ook een bijzonder mooie Rothko, vier Klee’s, een bloederige Yayoi Kusama en een schietschilderij van Niki de St Phalle. Maar dat is nog niet eens alles.
Ook ontdek ik er mooie Sonia Delaunay’s, de voor mij nieuwe Jean Fautrier, een mooi werk van Capogrossi en meerdere van Dongen’s. Na deze twee immense verdiepingen vol mooie kunst (en al twee musea eerder op de dag) zit ik zo vol met indrukken dat ik de expo van César moet overslaan. Wat een succes, dit impromptu ingevoegde museumbezoek!
Fondation Louis Vuitton, Parijs
Alleen al voor het door Frank Gehry ontworpen gebouw, met indrukwekkend gebogen daken als een soort pantser over het gebouw heen, zou je naar Fondation Louis Vuitton gaan. Met een elektrische navette kun je vanaf de Arc de Triomph voor 2 euro retour naar het museum. De collectie omvat bijna alle usual suspects waaronder veel van mijn favorieten, en toch had ik er meer van verwacht. En dat is gek want er zijn werken van o.a.: Cézanne, Kirchner, Klimt, Matisse, Calder, Pollock, Lichtenstein, Johns, Warhol, LeWitt, Rothko, Jeff Wall, Carl André en nog veel meer. Positief verrast was ik door het aantreffen van een fallussenstoel van Yayoi Kusama. Maar ook Brushstrokes cut into 49 squares van Ellsworth Kelly. En ik zie voor het eerst in het echt een Frida Kahlo. Het is dan misschien niet het beste museum van de stad, de combinatie van schitterend gebouw en fraaie collectie maken het een must op je to-do-lijstje voor Parijs.