Het Musée d’Orsay is een doolhof on the best of days maar op zoek naar de route (en niet een expositie zoals hun reclame suggereert) van Women, Art & Power raak je de wanhoop nabij. Wil je alle werken namelijk zien die deze route rijk is, dan moet je de volledige collectie door om op zoek te gaan naar die werken die gekenmerkt zijn met een krulletje op het bordje, om aan te geven dat ze vallen onder Women, Art & Power. En dat draadje is ook nog eens extreem dun, namelijk alleen het feit dat het een vrouw is. Maar goed, op de zoektocht naar de door mij geselecteerde onderdelen kom ik een redelijk aantal werken tegen, zoals deze van Mary Cassatt, die via Degas terecht kwam in de impressionistische kringen en samen met hen exposeerde.
Category Archives: 19e eeuw
Berthe Morisot (1841 – 1895) – Musée d’Orsay, Parijs, Frankrijk
Berthe Morisot krijgt, in het kader van inclusieve kunst, extra aandacht in het Musée d’Orsay. Naast haar mannelijke tijdgenoten had zij een uitgesproken en innovatieve rol bij de impressionisten. Zij streefde ernaar om ‘dingen van voorbijgaande aard’ te schilderen en het persoonlijke leven van de mensen om hen heen weer te geven in haar schilderijen. En toch wijken haar schilderijen op het eerste gezicht niet af van die van haar mannelijke tijd- en genregenoten.
Contemporary counterpoint. Alex Katz. Homage to Monet – Musee de l’Orangerie, Parijs, Frankrijk
De waterlelies van Monet in het Musée de l’Orangerie zijn indrukwekkend. In dit specifieke geval worden interpretaties van deze waterlelieserie van Alex Katz getoond naast de enorme werken van Monet. En hoewel je zou verwachten dat alles verbleekt naast deze grote doeken, houdt Katz zich aardig staande. Zijn werken zijn aansprekend, herkenbaar en fijn voor het oog. Een mooie aanvulling dus. Wat ook altijd fijn is, is de collectie in de kelder van het museum. Dus ook die doe ik deze ronde in Parijs aan voor schitterende stukken van Renoir, obelisken en ander moois van Matisse, Modigliani, de voor mij nieuwe Marie Laurencin en een enorm werk van Joan Mitchell meteen in de entree.
Vaste collectie – Van Abbemuseum, Eindhoven
Op een middag, tussen de NJK zwemwedstrijden van mijn neefje door vond ik de tijd om de vaste collectie van het Van Abbemuseum te bezoeken. Zoals ik op de site al had kunnen zien hingen er veel schitterende werken. Naast het al bekende werk Angela Davis van Iris Kensmil is er nu ook het werk Here the New Negro Begins. Verder vind ik er Kokoschka, Ernst, Kandinsky, Picasso en fraaie Jan Sluijters. Maar ook de dikke baby’s van Jörg Immendorff, een opstapeling van een soort zandzakken in een cirkel van Dan Peterman, de harde gezichten in een schilderij van Charley Toorop, een kleurrijk werk van Jean Dubuffet. En misschien wel voor het eerst zie ik een foto van Rineke Dijkstra. Echt de moeite waard, deze vaste collectie!
Hockney. Van Gogh. The joy of nature – Van Gogh Museum, Amsterdam
In 2012 zag ik in Keulen voor het eerst een grote expositie van David Hockney. Tot dan toe zag ik alleen enkele werken, zoals bijv. zijn befaamde zwembad. De expositie in het Van Gogh koppelt Hockney aan werken van Van Gogh die hem geïnspireerd hebben maar deze werken van Van Gogh vallen weg in het kleurengeweld van Hockney’s natuurpracht. Heldere, felle kleuren van landschappen in Engeland die ongetwijfeld een stuk minder kleurrijk waren in het echt. Deze vertaalslag van Engelse country side naar deze wondere wereld van kleuren is prachtig. Paarse boomstammen, bijna fluorescerend groene velden, maar ook rustige witte waterplanten drijvend op een vijver. En dit keer heb ik, in tegenstelling tot 2012, meer oog voor de werken die hij op de iPad heeft vervaardigd. Hierbij ontbreekt nog steeds de diepte die in zijn andere werken indrukwekkend is, maar naast elkaar hangend, zie je wel meteen Hockney’s hand terugkomen. Een aanrader!
KUMU Art Museum – Tallinn, Estland
De musea in Tallinn bewaarde ik tot de tweede, regenachtige, dag. Glibberend over dikke lagen spiegelglad ijs loop je van de bushalte in de buitenwijk naar de ingang die je ondergronds naar het museum leidt. De collectie loopt uiteen van klassieke tot moderne schilders, met als kers op de taart de expositie van de landschapswerken van Konrad Mägi. Stiekem vond ik die werken namelijk de mooiste van de hele collectie, hoewel er ook andere kunstenaars waren die me wel aanspraken, zoals Agathe Veeber, Kuno Veeber of Villem Ormisson. Een mooie eerste kennismaking met Estse kunst.
Gaugain en Laval op Martinique – Van Gogh Museum, Amsterdam
Misschien waren mijn verwachtingen te hoog maar de expositie Gaugain en Laval op Martinique in het Van Gogh Museum vond ik niet spectaculair. In de kleine expositiezaal hingen werken (schilderijen, schetsen, studies) van met name Gaugain, aangevuld met werken van Laval van de periode dat de toen-nog-vrienden werkten op Martinique. Ze portretteerden het eenvoudige leven op het Caribische eiland, voorbijgaand aan het echte, zware leven daar. Ze experimenteerden met kleuren, lijnen, vlakken… De expositie laat veel zien van de transitiefase, een fase die mij niet bijzonder aanspreekt. Een aardige expo maar, zoals ik al schreef, niet spectaculair.
Museum No Hero – Delden
Niet lang na de opening rij ik naar het landelijke Delden voor Museum No Hero. Een eclectische verzameling zonder duidelijke lijn maar met mooie werken, zo werd de collectie van verzamelaar Geert Steinmeijer beschreven. Het oude pand is schitterend behouden gebleven en biedt mooi ruimte aan inderdaad een eclectische verzameling met werken. In de mooi aangelegde tuin kom ik het beeld in de vorm van een Mao-jasje tegen van een Chinese kunstenaar die jaren geleden bij Rijksmuseum Twenthe op de binnenplaats stond, alsook het werk The Sisters van Zhang Xiaogang. Er zijn werken van Mesdag, Frank Stella, A.R. Penck, en mijn favoriet van die dag Luciano Castelli. Maar verder zijn er voor mij onbekende werken én onbekende kunstenaars om van te genieten, zoals bijvoorbeeld Wang Du en Cai Guangbin. Een bezoekje waard. Let op: de museumkaart is hier (nog) niet geldig.
Paula Modersohn-Becker. Tussen Worpswede en Parijs – Rijksmuseum Twenthe, Enschede
Het is een kleine maar fijne expositie, Tussen Worpswede en Parijs met werken van Paula Modersohn-Becker en een aantal werken die haar geïnspireerd hebben, zoals die van Van Gogh, Cézanne en Bonnard. Ook zijn er werken van haar tijdgenoten uit Worpswede, die de groei die Modersohn-Becker in Parijs doormaakte, des te duidelijker maken. Wat ik niet wist is dat ze op jonge leeftijd (31) overleden is, net nadat ze moeder is geworden van een dochter. En toch schijnt ze 700 werken nagelaten te hebben. Gauw maar eens naar haar museum in Bremen dus, om meer te bekijken!
Permanente collectie – Städel Museum, Frankfurt am Main, Duitsland
Het Städel Museum ligt onder de Main en is een minuutje of 20 lopen vanaf het MMK en het Schirn. In een schitterend oud gebouw zijn de exposities over meerdere verdiepingen verdeeld. Er zijn een flink aantal interessante werken van diverse kunstenaars. Uiteenlopend van de ingetogen impressionistische werken van Sisley tot de fauvistische werken van Kirchner. Maar ook Munch, Nolde, Degas, Renoir, Beckmann, Warhol en Vuillard. Of sculpturen van Rodin, Arp, Giacometti en Max Ernst. Een portret van de hand van Paula Modersohn-Becker en een fraai naakt van Pierre Bonnard. Maar favoriet was toch eigenlijk wel The Lamb van Paul Klee uit 1920: weer heel anders dan andere werken en eigenlijk ook weer niet. Het gedeelte met kunst vanaf ca. 1600 tot bovengenoemde exposities heb ik overgeslagen, omdat mijn interesse daar niet ligt. Maar ook van de oude meesters hangen er ongetwijfeld fraaie werken.
Permanente collectie – Centre Pompidou, Parijs
Als ik langs de lange rij weet te glippen door ter plekke nog een e-ticket te boeken, sta ik in het Centre Pompidou om me heen te kijken. Ik kan me niet herinneren hier eerder binnen te zijn geweest. Ondanks een expo van César begin ik met de hedendaagse kust op de vierde verdieping en de moderne kunst op de vijfde verdieping van Gallery 1. Op de vierde verdieping vind ik niet veel werken die me aanspreken, ondanks de ontelbare werken die er hangen. Met uitzondering van een Jean Michel Basquiat, daar word ik altijd blij van. Maar ook een van de naargeestige Niki de St Phalle werken en een paar Yes Klein’s. De vijfde verdieping daarentegen is één en al blije verrassing: niet alleen vind ik er Le Jardin d’Hiver van Dubuffet, Carl Andre, Judd, Jeff Wall, Matisse, Modigliani, Picasso, Pollock en meerdere Calders, ik vind er ook een bijzonder mooie Rothko, vier Klee’s, een bloederige Yayoi Kusama en een schietschilderij van Niki de St Phalle. Maar dat is nog niet eens alles.
Ook ontdek ik er mooie Sonia Delaunay’s, de voor mij nieuwe Jean Fautrier, een mooi werk van Capogrossi en meerdere van Dongen’s. Na deze twee immense verdiepingen vol mooie kunst (en al twee musea eerder op de dag) zit ik zo vol met indrukken dat ik de expo van César moet overslaan. Wat een succes, dit impromptu ingevoegde museumbezoek!
Permanente collectie – Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, Parijs
In de tijd dat een vriendin een huis aan de voet van de Eiffeltoren had en ik daar met regelmaat mocht housesitten heb ik bijzonder veel musea in Parijs bezocht. Het Musée d’Art Moderne heeft met regelmaat bijzondere exposities, zoals de Basquiat-expositie die ik misliep door bizar lange wachtrijen, maar vooral ook een mooie permanente collectie. Een collectie die ook nog eens gratis te bezoeken is. Ook nu stelt het museum niet teleur. Veel van mijn ‘usual suspects’ zijn vertegenwoordigd. Zo vind ik er werken van Appel, Hantaï, Matisse (Danseuse assisse, heel fraai), Chagall, Bonnard, De Vlaminck, Hartung, Delaunay, Dufy, Modigliani en fraaie Van Dongen’s (zie afbeelding). Ik zie voor het eerst een schilderij van Tal Coat en kunstenaars die voor mij nieuw zijn: Auguste Herbin en Jean Helion met werken die me aanspreken. En ook nog sculpturen van Arp en Matisse. Al met al weer een bijzonder mooi bezoek!
Van Dongen. Le Bateau-Lavoir – Musée de Montmartre, Parijs
Op de één of andere manier zie ik vaker werken van Van Dongen, de Rotterdamse fauvistische schilder, in Parijs dan in Nederland. Ook nu kan ik de verleiding van een Van Dongen expositie niet weerstaan. In het Musée de Montmartre is de expositie Van Dongen. Le Bateau-Lavoir te zien. Op de dag van opening, 16 februari, sta ik er meteen. En de expositie is mooi. Een flink aantal werken, een stukje achtergrond en wat aanverwante kunstenaars. Het bezoek zeker waard!
Wolvecamp & De Weerd. Geestdrift voor de schilderkunst – Rijksmuseum Twenthe
Op een luie zaterdagmiddag is een bezoek aan de expositie van Wolvecamp & De Weerd in het Rijksmuseum Twenthe een mooie activiteit. Het is niet bijzonder druk in het museum. Je begint bij een expositie met kinetische installaties. Die kunnen mij niet echt bekoren, op de op zeebellen lijkende intallatie na die zo hard draait dat de ‘zeepbellen’ op knappen lijken te staan. De expositie waar ik voor kwam is voor mij daarentegen wél de moeite waard. Fraaie werken in een mooie chronologische opbouw, met voldoende achtergrond om het nog interessanter te maken. Aan het einde kan ik het niet laten even binnen te poppen bij een aantal oude bekenden in de andere zalen. Tot hilariteit van de kassamedewerkers had ik wel gezien dat er twee Breitners naast elkaar hingen maar niet gelezen dat er één een vervalsing was. Dat ik de echte er feilloos uitpikte, was voor mij dan wel weer een geruststelling.
Verwandte Nähe. Lotta Blokker & Käthe Kollwitz – Ev. Apostelkirche & Haus der Niederlande, Münster, Duitsland
Op de wandeling om werken uit het Skulptur Projekte te zoeken, bots ik op een dubbelexpositie van de Nederlandse Lotta Bakker en Käthe Kollwitz. In zowel de Evangelische Apostelkirche als het Haus der Niederlande vind je sculpturen van Lotta Bakker en sculpturen en tekeningen van Käthe Kollwitz. Ik lees dat Bakker op een excursie naar Parijs geïntrigeerd raakt door Rodin en haar toekomst als beeldhouwster voor zich zag. Ik vind haar beelden vooral naargeestig en soms zelfs eng. Meestal komt dat door de ogen (enge gaatjes) maar vaak ook door de positie, liggend op de grond. In Kollwitz werken in de Apostelkirk spelen moeder en kind en moeder en dood kind een hoofdrol. Al met al dus niet een veel vrolijker bedoening dan Bakker. Het enige beeld dat mij aansprak is weergegeven in de afbeelding bij deze post. Ook hier geldt: leuk om ook even in deze beide gebouwen binnen te kunnen kijken.
Museum voor Schone Kunsten – Gent, België
In een weekend Gent mag een bezoek aan het Museum voor Schone Kunsten niet ontbreken. In het statige museum tegenover het SMAK sieren zo’n 450 werken de zalen, zo’n 5% van de collectie trouwens, maar een groot deel spreekt me niet direct aan omdat ze de middeleeuwen tot de vroege twintigste eeuw bestrijken. En mijn interesse rijkt niet veel verder dan de laatste 100 jaar daarvan. Maar desalniettemin is het een interessant museum. Meteen in de entree zijn de wanden beschilderd door immigrante Parastou Forouhar met kalligrafisch Farsi in het werk Written Room. Het moet mensen aanzetten te denken over migratie en (verlies van) identiteit. Erg fraai!
In het museum kom ik veel voor mij nieuwe namen tegen, zoals Edgard Tytgat en Gustave van de Woestyne. Ik hangen werken van meesters die ik van naam ken maar waarvan ik nog niet veel heb gezien, zoals Theo van Rysselberghe, James Ensor, Erich Heckel en Constant Permeke. Ik word al blij als ik een Jawlensky denk te herkennen maar het blijkt een Frits van den Berghe (zie afbeelding). Interessant! En dan zijn er natuurlijk de kunstenaars die mij altijd wel aanspreken, zoals Kirchner, Modersohn-Becker of Rodin. Voor elk wat wils, in het MSK. Een bezoek waard! Een praktische tip: je kunt sinds kort combikaarten kopen voor MSK en SMAK!
Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea – Rome, Italië
Het is een aardige trek naar de Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea, dat helemaal achter het Park Villa Borghese ligt. Het schitterende oude gebouw bereik je door een hoge statige trap, waarop de kunst al begint. Het is een zalig museum en de collectie is de ‘who is who’ van de kunstwereld: Warhol, Man Ray, Van Gogh, Degas, Giacometti, Monet, Modigliani, Klimt, Moore, Kandinsky, Miro, Dubuffet, Arp, Twombly, Klein. En dan noem ik alleen nog maar de kunstenaars die mij het meest aanspreken. Verder is er zelfs een Kees van Dongen. En een schilderij van de hand van Rodin. Iets wat ik eigenlijk buiten zijn eigen museum nooit zie omdat zijn sculpturen de hoofdrol hebben. Maar ook hangt er een mooie Pollock (Watery Paths), is er een abstract van Capogrossi (zie afbeelding) en vind je er Manzoni. Of de hangende karkassen van Berlinde de Bruyckere. Van Mimmo Paladino zie ik een sculptuur, anders dan het paard dat ik van hem kende. Een absolute aanrader dus, dit grote museum!
Beeldentuin van het Kröller Muller Museum – Park Hoge Veluwe, Otterlo
De beeldentuin van het Kröller Muller wordt op de website van het museum omschreven als ‘een van de grootste beeldentuinen van Europa’. En als je er rond loopt, dan geloof je dat meteen. Al als je bij het museum komt aanlopen, vind je de eerste sculpturen in de voortuin. Maar de echte verrassing ligt aan de andere kant van het museum. Tusen de sculpturen liggen en zitten mensen in de stralende zon op het groene gazon. De eerste blikvanger is de goudgele Arp. Maar ook het witte werk in de vijver van Marta Pan is een eye-catcher. En hoe meer je rondloopt, hoe meer moois je ontdekt. Mijn favoriet is toch wel de Jardin d’emails van Jean Dubuffet. Het immense kunstwerk straalt glanzend wit in de hete zon. Via een smal trappetje kun je het werk binnen gaan en belanden midden in de tuin van emaille. De sculptuur wordt weliswaar flink gerestaureerd maar is nog steeds toegankelijk. Erg mooi. Maar mooi zijn ook de werken van een andere orde, zoals bijvoorbeeld dat van Maillol of de kleine gehurkte Rodin achter de vijver. Zeker een aanrader, dit park én dit museum!
Kröller Muller Museum – Park Hoge Veluwe, Otterlo
Al jaren staat het Kröller Muller Museum op mijn verlanglijstje. Pas als ik mijn neefje naar Apeldoorn moet brengen komt het ervan het museum te bezoeken. De toegang tot het Park Hoge Veluwe (9,60) en het bedrag om met een auto naar binnen te gaan (6,60) vind ik flink maar met de museumkaart is het museum verder gratis. De collectie is erg mooi: niet alleen kom ik hier de tweede Ossip Zadkine sculptuur tegen, nadat ik eerder deze week mijn eerste Zadkine in Duisburg zag, er staat ook een Lehmbruck. Er is natuurlijk een uitgebreide collectie van Van Goghs. Werken van zo’n beetje alle stromingen die hij aangehangen heeft. Maar daar houdt het niet op. Er hangen verrassende werken van Isaac Israëls, pointillisme van Pisarro en anderen, werken van Mondriaan die je zo voor Klee’s kunt aanzien, Le Bateau-Atelier van Monet die ik erg mooi vind. Maar ook een niet-lelijke De Chirico, skulpturen van Lipchitz, vroege Gaugains en zoveel meer. Al met al een museum dat bijzonder de moeite waard is! Dit had ik jaren eerder moeten doen.
Beyond the Stars. The Mystical Landscape from Monet to Kandinsky. Musée d’Orsay – Parijs, Frankrijk
Voor de expo Beyond the Stars. The Mystical Landscape from Monet to Kandinsky ga ik naar Musée d’Orsay aan de andere kant van de Seine dan het Musée de l’Orangerie. Het museum is, zonder specifieke expositie te bezoeken, al indrukwekkend genoeg. De sculpturen in de centrale ruimte, de grote klok en het koepelvormige plafond. Zelfs de inrichting van het restaurant is schitterend. De tentoonstelling Beyond the Starts bestaat uit grote namen als Monet, Klimt, Denis, Kandinsky, Redon, Cassatt en Morisot en natuurlijk Gaugain. Genieten dus. Een odalisk van Renoir is een mooie verrassing. En voor het eerst zie ik in het echt de werken van Whistler, Georgia O’Keeffe en Thomson. Interessant! Ook de Nederlanders zijn vertegenwoordigd, met werken van Van Gogh, Mondriaan en Theo van Doesburg.
Jammer genoeg is ruimte 10, met werken van Les Nabis, vanwege ombouw gesloten. Erg zonde! Maar voor een volgende keer bewaren dan maar. Want Musée d’Orsay is altijd een aanrader!