Als ik het Kröller Muller Museum bezoek blijkt er ook een expositie te zijn van Jean (of Hans) Arp. Als het om sculpturen gaat, is Arp wel één van mijn favorieten. De expo schijnt de eerste grote overzichtstentoonstelling van zijn werk te zijn, sinds zijn dood in 1966. En de expo stelt dan ook niet teleur. Naast veel grafische werken, poëzie en reliëfs staan er ook de veel mooie sculpturen opgesteld, die zo glad en zo vloeiend zijn dat je ze bijna zou willen aaien. Erg fijn om deze tentoonstelling onverwacht tegen te komen!
Category Archives: 20e eeuw
Kröller Muller Museum – Park Hoge Veluwe, Otterlo
Al jaren staat het Kröller Muller Museum op mijn verlanglijstje. Pas als ik mijn neefje naar Apeldoorn moet brengen komt het ervan het museum te bezoeken. De toegang tot het Park Hoge Veluwe (9,60) en het bedrag om met een auto naar binnen te gaan (6,60) vind ik flink maar met de museumkaart is het museum verder gratis. De collectie is erg mooi: niet alleen kom ik hier de tweede Ossip Zadkine sculptuur tegen, nadat ik eerder deze week mijn eerste Zadkine in Duisburg zag, er staat ook een Lehmbruck. Er is natuurlijk een uitgebreide collectie van Van Goghs. Werken van zo’n beetje alle stromingen die hij aangehangen heeft. Maar daar houdt het niet op. Er hangen verrassende werken van Isaac Israëls, pointillisme van Pisarro en anderen, werken van Mondriaan die je zo voor Klee’s kunt aanzien, Le Bateau-Atelier van Monet die ik erg mooi vind. Maar ook een niet-lelijke De Chirico, skulpturen van Lipchitz, vroege Gaugains en zoveel meer. Al met al een museum dat bijzonder de moeite waard is! Dit had ik jaren eerder moeten doen.
Beyond the Stars. The Mystical Landscape from Monet to Kandinsky. Musée d’Orsay – Parijs, Frankrijk
Voor de expo Beyond the Stars. The Mystical Landscape from Monet to Kandinsky ga ik naar Musée d’Orsay aan de andere kant van de Seine dan het Musée de l’Orangerie. Het museum is, zonder specifieke expositie te bezoeken, al indrukwekkend genoeg. De sculpturen in de centrale ruimte, de grote klok en het koepelvormige plafond. Zelfs de inrichting van het restaurant is schitterend. De tentoonstelling Beyond the Starts bestaat uit grote namen als Monet, Klimt, Denis, Kandinsky, Redon, Cassatt en Morisot en natuurlijk Gaugain. Genieten dus. Een odalisk van Renoir is een mooie verrassing. En voor het eerst zie ik in het echt de werken van Whistler, Georgia O’Keeffe en Thomson. Interessant! Ook de Nederlanders zijn vertegenwoordigd, met werken van Van Gogh, Mondriaan en Theo van Doesburg.
Jammer genoeg is ruimte 10, met werken van Les Nabis, vanwege ombouw gesloten. Erg zonde! Maar voor een volgende keer bewaren dan maar. Want Musée d’Orsay is altijd een aanrader!
Tokyo-Paris Chefs-d’œuvre du Bridgestone Museum of Art, Collection Ishibashi Foundation – Musée de l’Orangerie, Parijs, Frankrijk
Als ik research welke musea interessante exposities hebben in die 1,5 dag dat ik in Parijs ben, zie ik dat de Bridgestone-collectie die ik 2 jaar geleden net voor sluiting van het Bridgestone Museum of Art in Tokio zag, nu in Parijs is. Die mag ik dus niet overslaan. En alweer zijn de werken indrukwekkend. Je mag er niet fotograferen, dus moet ik uit mijn hoofd terughalen wat ik gezien heb: naast schitterende werken van Monet, Renoir, en Cézanne hangen er ook werken van Matisse, Picasso, Pollock (jeej!) en Shiraga. Maar ook Giacometti en een heel mooie Klee (Island, 1932). Een brede verzameling die me, net als twee jaar geleden, heel blij maakt! En als leuk extraatje mag je ook de waterlelie-collectie van de Orangerie nog in. En ook daar word ik gelukkig van! Een fantastisch bezoek!
Musée Jean Cocteau Collection Séverin Wunderman – Menton, Frankrijk
In een opwelling neem ik op mijn laatste volledige dag in Nice niet de bus naar Monaco maar reis ik door naar Menton, een dorpje tegen de Italiaanse grens. Het futuristisch aandoende Musée Jean Cocteau ligt op een fraaie plek, net voor een kleine landtong, aan de azuurblauwe zee. Het plein ervoor wordt gesierd door een mozaïek van Cocteau. Cocteau is vooral dichter, romanschrijver en toneelschrijver maar heeft ook een aantal tekeningen, schilderijen en schetsen voor toneelkostuums vervaardigd. En daar bleef het niet bij. Hij ontwierp ook sieraden en keramiek. Met twee verdiepingen is het museum niet bijzonder groot maar er zijn interessante werken te vinden, zoals het schilderij Madame Favini of La Nuit du corps humain, Le Mystère de Jean l’Oiseleur (zie ook foto van poster). Een leuk intermezzo tussen de oude stad en de haven in het stadje Menton.
Musée Matisse – Nice, Frankrijk
Op een late middag ligt het tomaatrode gebouw van het Musee Matisse in een vrolijk zonnetje tussen de Gallo-Romeinse ruïnes en petanque spelende mannen in het Parc des Arènes in Cimiez, een buitenwijk van Nice. Binnen is het druk maar de collectie is zo fraai dat ik dat voor lief neem. De toegang is vandaag, onverwacht, gratis. Zalen vol, met kleurrijke werken maar ook impressionistische zeezichten, zwart-witte maskers, allerhande sculpturen en natuurlijk zijn cut-outs, in dit geval als glas-in-loodraam. Het blijft indrukwekkend hoe Matisse, met enkele zwarte lijnen de fraaiste gezichten met volop expressie neer kan zetten. Mijn favoriet, daarin ben ik behoolijk consistent, is een liggende odalisk met oriëntaals aandoende doeken. Dit museum mag zeker niet op je lijstje ontbreken, als je Nice bezoekt. Wat mooi!
Musee National Marc Chagall – Nice, Frankrijk
Ook voor het Musee National Marc Chagall moet ik tegen een steile bergwand op. Op een van de trappen kom ik een klein stukje street art tegen (een oog op een trede), een uitzondering in street art vrij Nice. Het museum is gehuisvest in een statig pand. Ook hier geen garderobes vanwege veiligheidsmaatregelen. De werken zijn enorm groot en hebben vrijwel allemaal een religieus thema, zoals bijvoorbeeld Noah’s ark. Ze zijn groot, kleurrijk en indrukwekkend. En het is vreselijk druk in het museum. Ik doe twee rondjes, zodat ik ook daadwerkelijk alle werken heb kunnen zien. Het is niet een heel grote collectie maar wat er hangt is zeker de moeite waard. En als kers op de taart is er een groot mozaïek op een buitenwand van het museum. De tijdelijke expositie van Henri Olivier in het museum sprak me niet erg aan maar rechtvaardigde wel een snelle wandeling door de ruimte. Het thema leek vooral te zijn: verkoolde olijfboomwortels. Wat betreft de vaste collectie: niet overslaan als je in Nice bent!
Fondation Maeght – St Paul de Vence, Frankrijk
Na een directe bus vanuit Nice en een steile wandeling de berg op kom ik tien minuten voor openingstijd aan bij Fondation Maeght. Het personeel is het meest ongeïntereseerde, onvriendelijke museumpersoneel dat ik ooit ben tegengekomen. Ik had me erg op dit museum verheugd maar het viel tegen. Niet alleen moet je het absurde bedrag van 5 euro betalen om foto’s te moeten maken (bovenop 15 euro entree), ook is een groot deel van de vaste collectie niet aanwezig vanwege de tijdelijke expositie van Pascal Pinaud. Zijn werken boeien mij niet echt, met uitzondering van de werken van blauw licht en het werk Mars, 3 lichtbakletters P. De werken binnen die er staan, zijn meteen ook interessant: Calder, Miró, Giacometti, Bonnard en Hantaï bijvoorbeeld. En natuurlijk de beeldentuin met werken van Barbara Hepworth, Chillida, Pol Bury, Braque, Leger en Calder. Ook de beeldentuin van Miró is mooi, verweerd maar interessant. En als afsluiter is er het terras met de sculpturen van Alberto Giacometti. Dus niet geheel ontevreden maar toch wat teleurgesteld na mijn hoge verwachtingen verliet ik uiteindelijk het museum.
Musée d’Art Modern et d’Art Contemporain (MAMAC) – Nice, Frankrijk
Het tweede museum op mijn verlanglijstje in deze regio is het MAMAC, oftewel het Musée d’Art Moderne et d’Art Contemporain in hartje Nice. In een modern vormgegeven gebouw huizen meerdere interessante collecties. Uiteraard lag mijn focus op Niki de St Phalle’s werken en ze zijn fraai. Ze bestrijken haar verschillende stijlen en verschillende uitingsvormen, van verontrustend tot gelukkig aandoende werken. Een Nana in handstand vind ik mooi, maar ook een dame voor haar make-up tafel. De zaal met blauwe en andere werken van Yves Klein spreekt me ook bijzonder aan. Het uitzicht vanaf het dakterras is ook een leuk extraatje, net als een kunstwerk op de onderkant van een trap. Maar ook de werken van Ellsworth Kelly, Richard Serra, een glitterende Warhol (Diamond Dust Shoes), Tinguely en een abstract (Bart) van Bram Bogart zijn de moeite waard. Het is tot in elk detail een mooi en doordacht museum. Een aanrader!
Aanvullend zijn daar een sculptuur van een draak van Niki De St Phalle en een mobiel van Alexander Calder op het plein achter het museum. En als je dan toch op de culturele tour bent, dan is ook het naastgelegen Jardin Sacha Sosno de moeite waard met als meest opvallende werk het 30 meter hoge La Tete au Carré de Sosno.
Musée Picasso – Antibes, Frankrijk
In het schitterende oude deel van Antibes ligt op een rots boven kliffen het Musée Picasso. Een ongeïnteresseerde ontvangst ten spijt, is het museum indrukwekkend. Naast een aantal werken in een stijl die ik nog niet eerder van Picasso gezien had, zijn er ook een flink aantal stukken keramiek en werken van andere artiesten zoals Niki De St Phalle, Hans Hartung, Corneille en Dubuffet. Een schitterend uitzicht over zee wordt vervolmaakt door een beeldentuin met onder andere Miró en een aantal fraaie bronzen van Germaine Richier. Mooier dan hier kan een museum niet gelegen zijn! Bijzonder!
Vismara collectie / Grassi collectie. Galleria d’Arte Moderna – Milaan, Italië
Het GAM Milaan huist werken van met name de 18e en 19e eeuw, aangevuld met een aantal verzamelingen van rijke Italianen. Twee van deze collecties hadden mijn interesse. Door de onlogische opbouw in de oude villa, moest ik me door redelijk veel donkere, sombere schilderijen heen worstelen voor ik bij de door mij te bezoeken Vismara en Grassi collecties aankwam. Een nogal eclectisch museum, en dan druk ik me voorzichtig uit. Gek genoeg werden er ook werken midden in het gangpad uitgestald. Een hele rij travertin blokken voor een wand met schilderijen deed mij vermoeden: Carl Andre. En dat klopte. Nogal verrassend, om bijna te struikelen over wat in essentie ook een waardevol kunstwerk is. En al was het een zoekplaatje, waarin ik ook interessante Italiaanse werken tegenkwam, zoals het impressionistische Campagna con alberi van Arturo Tosi, de werken waar ik speciaal voor kwam, heb ik gezien. Allemaal enkele werken van Bonnard, Renoir, Dufy, Liebermann, van Gogh, Vuillard en een fletse, wat tegenvallende Gaugain weggestopt in een zijpaadje. Al met al een mooie opbrengst. En met zoveel musea in één weekend, was het ook plezierig dat ook dit museum gratis toegankelijk was.
Museo del Novecento. Collection masterpieces of 20th century – Milaan, Italië
Op een zeer regenachtige ochtend ben ik blij dat ik het Museo del Novocento in de planning heb. Langs de rij in de regen wachtenden voor de Duomo, snel ik het moderne museum in. Het museum begint met een paar favorieten slash oude bekenden: de vuurtoren van Westkapelle van Mondriaan, een fraai Klee en een Modigliani. Ze leiden, chronologisch, een hele reeks van Italiaanse kunstenaars in: Boccioni (best mooi), Balla, Severini, de fletse maar mooie Morandi, Lillioni, Marini en Cassinari onder andere. Het is jammer dat de expositieruimtes zo ondoorgrondelijk in elkaar steken, want daardoor heb ik de Italiaanse pop-art (in een overgang naar het Palazzo Reale) moeten missen. Maar met nog meer musea in petto op deze regenachtige dag is dat misschien niet heel erg. De ontbrekende ‘buitenlanders’ die boven alleen een vervangend bordje hebben hangen, vind ik in de expositieruimte die je alleen buitenom in kunt. Werken van Braque, Chagall, Picasso’s, nog meer Modigliani’s en mijn favoriet: een odalisk van Matisse. Met natuurlijk nog wat Italianen er tussen. Een mooi bezoek! Een volgende keer maar op zoek naar de pop-art.
Permanente collectie Pinacoteca Giovanni e Marella Agnelli – Turijn, Italië
Ergens in het doolhof van het winkelwarenhuis in de grote voormalige Fiatfabriek in Lingotto zit Pinacoteca Giovanni e Marelle Agnelli verstopt. Via de lift kom je bij de galerie die grenst aan de voormalige testbanen van de fabriek. Met een museumkaartje mag je die baan, hoog boven op de zesde verdieping op het dak, ook nog even op. De expositie is klein (25 werken) en valt me een beetje tegen. Feitelijk zijn het vrijwel alleen maar werken van Canaletto en die vind ik niet bijzonder. Maar aan het einde, ineens stralen ze je tegemoet, hangen zeven kleurrijke werken van Matisse als toefje slagroom op een taart. Een goedmakertje voor de lange trek naar deze afgelegen plek buiten het centrum van Turijn.
La Passione Secondo Carol Rama, GAM (Galleria d’Arte Moderna) – Turijn, Italië
Bij toeval kwam ik door de expo van Carol Rama, één van Turijns beroemdste kunstenaars. Met zo’n 200 werken is dit een zeer extensieve tentoonstelling. En haar werken zijn over allerlei kunststijlen verdeeld: van kubistisch tot indringende seksueel getinte werkjes (slangen uit vagina’s en mannen met meerdere geslachtsdelen) maar ook met een bijzondere voorliefde voor oogjes, de ene keer poppenoogjes, de andere keer de Turks aandoende ‘geluksoogjes’. Maar ook schoenen en vossen of de fietsen uit haar vaders fabriek maken deel van haar werken uit. Of ze hiermee een bijzondere boodschap wilde overbrengen, is me niet duidelijk geworden. Sommige (de kleinere, seksueel getintje tekeningen en aquarelletjes) doen me veel denken aan Niki de St Phalle. En dan te bedenken dat de voor die tijd schokkende werkjes al voor haar twintigste gemaakt waren. Een bijzondere expositie die onverwacht de moeite waard bleek.
Collection at Galleria d’Arte Moderna – Turijn, Italië
De Galleria d’Arte Moderna ligt op loopafstand van het Porto Nuevo station waar mijn trein vanuit Milaan aankomt. Zoals in vrijwel alle musea die ik in Italië bezocht, zijn er bijzonder veel Italiaanse kunstenaars vertegenwoordigd en maakt het aantal werken van buitenlandse kunstenaars maar een erg klein deel uit. Niet alles was mijn smaak maar wat ‘nieuwe’ Italiaanse kunstenaars op mijn netvlies zijn nu bijvoorbeeld Felice Casorati (zie foto), Filippo de Pisis, Renato Birolli (een beetje Klee-achtige werken) en de vrij fletse, kleurloze maar interessante werken van Morandi. Deze laatste kom ik vrijwel overal tegen. Interessant. Aan ‘buitenlandse’ en bij mij meer bekende namen zie ik hier een kleine sculptuur van Lynn Chadwick wiens werk ik voor het eerst zag onderaan de Kaskade in Yerevan, Baselitz, Léger, een kleurrijke Dix, een erg blauw torso tegen een doek van Klein, Picasso, een aantal Appels, een mobiel van Calder, en schilderijen van Chagall, Hartung en Jorn. En natuurlijk de Italiaanse Modigliani die dan wel weer tot mij doorgedrongen was. Veel nieuws en een paar mooie gouwe ouwen!
LWL-Museum fur Kunst und Kultur – Münster, Duitsland
Bij een eerder bezoek aan het LWL bezocht ik alleen de speciale expositie. De vaste collectie bestaat uit werken van de 13e tot 20e eeuw. Mijn interesse gaat alleen uit naar een klein stukje van de collectie, namelijk de 20e eeuwse werken. Het zijn maar een paar ruimtes maar die zijn dan ook de moeite waard: Pechstein, Kirchner, Kokoschka en Rottluf. En elke tweede vrijdag van de maand is de entree ook nog eens gratis.
Museum Ostwall. Dortmunder U – Dortmund, Duitsland
Museum Ostwall heeft, naast de expositie van Niki de St Phalle, nog veel meer te bieden en wel in de vorm van de vaste collectie. Met klinkende namen als Tinguely, Beckmann, Modersohn-Becker, Jawlensky (een van mijn favorieten natuurlijk) maar ook Pechstein, Kirchner, Macke, Picasso, Nolde, Rottluf, Klee, Kokoschka. Een bezoekje waard dus, al is niet alles even mooi. Zeker de expo met werken van Joseph Beuys valt wat tegen, en een installatie van een kamer met hekken met prikkeldraad als een concentratiekamp, met bestek op de vloer en een koffer om mee te nemen door de installatie is ronduit macaber, maar de rest maakt het meer dan goed. Een mooi museum!
Ich bin ein Kämpferin. Frauenbilder der Niki de St Phalle – Museum Ostwall, Dortmund, Duitsland
De expositie van Niki de St Phalle in het Museum Ostwall in Dortmund is indrukwekkend. Niet alleen is er een enkele Nana en zijn er een aantal werken die haar geestelijke strijd heel duidelijk verwoorden (van die enge met beesten, poppen, doodshoofden, dode beesten erin verwerkt), ook haar kleurrijke tekeningen en getekende verhalen hangen er volop. Ik heb al 20 jaar geen liefdesverdriet meer gehad maar bij haar werken over liefde en liefde kwijtraken is de pijn bijna voelbaar. In alle eenvoud komt het verdriet zo het papier af. De expositie die ik hier aantrof, was eigenlijk wat ik in Hannover verwachtte aan te treffen. Bijzonder blij dus, dat ik hier naartoe gereden ben!
Kunstmuseum Bochum – Bochum, Duitsland
Duitsland kent bijzonder veel musea met collecties die mij aanspreken. Meestal zijn het niet de Sonderausstellungen maar de vaste collecties die mij aanspreken: veel expressionisten, fauvisten, Blaue Reiter en ga zo maar door. In Bochum is de optelsom van bijvoorbeeld Arp, Lucebert, Constant, Moore, Jorn, Bacon en Morgner genoeg om mij te trekken. Het museum is niet bijzonder groot, en op deze derde kerstdag heb ik het museum voor mij alleen, maar als je in de buurt bent is het museum zeker een bezoek waard!
Karel Appel Retrospectief – Gemeentemuseum, Den Haag
Karel Appel is vooral bekend van zijn werken uit de Cobra-tijd: kinderlijk en eenvoudige werken in felle kleuren die doen denken aan outsider art, naïeve kunst. Maar Appel blijkt in dit retrospectief zoveel meer te zijn. Naast de houten sculpturen in felle kleuren en motieven heeft hij ook fraaie bronzen vervaardigd, en schilderijen die sterk afwijken van de werken uit zijn Cobra-tijd: niet zozeer qua vorm en techniek, maar vooral ook qua kleurgebruik. Zo is er een mooie reeks naakten, herkenbaar en in pastellen en gedektere kleuren. Natuurlijk zijn er ook de dieren en diervormen, de echte abstracten waarin je meteen Appel herkent. Indrukwekkend zijn echter ook de minder abstracte werken zoals De val en Potato Head. Een bijzonder interessante en mooie expositie!