Het Städel Museum ligt onder de Main en is een minuutje of 20 lopen vanaf het MMK en het Schirn. In een schitterend oud gebouw zijn de exposities over meerdere verdiepingen verdeeld. Er zijn een flink aantal interessante werken van diverse kunstenaars. Uiteenlopend van de ingetogen impressionistische werken van Sisley tot de fauvistische werken van Kirchner. Maar ook Munch, Nolde, Degas, Renoir, Beckmann, Warhol en Vuillard. Of sculpturen van Rodin, Arp, Giacometti en Max Ernst. Een portret van de hand van Paula Modersohn-Becker en een fraai naakt van Pierre Bonnard. Maar favoriet was toch eigenlijk wel The Lamb van Paul Klee uit 1920: weer heel anders dan andere werken en eigenlijk ook weer niet. Het gedeelte met kunst vanaf ca. 1600 tot bovengenoemde exposities heb ik overgeslagen, omdat mijn interesse daar niet ligt. Maar ook van de oude meesters hangen er ongetwijfeld fraaie werken.
Category Archives: 20e eeuw
Permanente collectie – Museum für Moderne Kunst, Frankfurt am Main, Duitsland
Het MMK in Frankfurt heeft een aantal klinkende namen in de collectie, die een bezoek aan dit museum de moeite waard maken zoals Cy Twombly, Francis Bacon, Alighiero Boetti, Roy Lichtenstein en Blinky Palermo. Het is gevestigd in een van buiten lelijk log pand maar van binnen is de ruimte fraai, met mooie trappartijen en doorkijkjes waardoor je al een voorproefje van werken krijgt, voor je er echt voor staat. De werken van de kunstenaars waar ik voor kwam waren ook meteen de highlights van de collectie. Hoewel ook een werk van een vloer vol eieren interessant was. Tegelijkertijd waren er ook de nodige werken op dit moment, die mij niet aanspraken, zoals een zaal vol On Kawara, wiens werken ik nooit ‘snap’. Desalniettemin mag je dit museum niet overslaan als je in de buurt bent. Denk ook eens aan de Zweitage Museumuferticket die voor 18 euro toegang geeft tot 34 musea over twee dagen.
Boom For Real. Jean Michel Basquiat – Schirn Kunsthalle, Frankfurt, Duitsland
Het Barbican in Londen had als eerste de expositie Boom For Real met werken van Jean-Michel Basquiat. Toen de expositie naar Frankfurt kwam, een stad die al een aantal jaren op mijn verlanglijstje stond, kwam een en ander bij elkaar en plande ik een bezoek aan het museum in. En de expositie stelde niet teleur. Na meerdere exposities van Basquiat in de afgelopen anderhalf jaar bleek deze toch ook weer verrassend nieuw en anders te zijn. Grote verscheidenheid in zijn werken, een mooi verhaal als onderlegger en mooi geëxposeerd. Een aanrader en met 3,5 uur rijden vanaf Enschede ook nog eens vrij gemakkelijk te bereiken
Permanente collectie – Centre Pompidou, Parijs
Als ik langs de lange rij weet te glippen door ter plekke nog een e-ticket te boeken, sta ik in het Centre Pompidou om me heen te kijken. Ik kan me niet herinneren hier eerder binnen te zijn geweest. Ondanks een expo van César begin ik met de hedendaagse kust op de vierde verdieping en de moderne kunst op de vijfde verdieping van Gallery 1. Op de vierde verdieping vind ik niet veel werken die me aanspreken, ondanks de ontelbare werken die er hangen. Met uitzondering van een Jean Michel Basquiat, daar word ik altijd blij van. Maar ook een van de naargeestige Niki de St Phalle werken en een paar Yes Klein’s. De vijfde verdieping daarentegen is één en al blije verrassing: niet alleen vind ik er Le Jardin d’Hiver van Dubuffet, Carl Andre, Judd, Jeff Wall, Matisse, Modigliani, Picasso, Pollock en meerdere Calders, ik vind er ook een bijzonder mooie Rothko, vier Klee’s, een bloederige Yayoi Kusama en een schietschilderij van Niki de St Phalle. Maar dat is nog niet eens alles.
Ook ontdek ik er mooie Sonia Delaunay’s, de voor mij nieuwe Jean Fautrier, een mooi werk van Capogrossi en meerdere van Dongen’s. Na deze twee immense verdiepingen vol mooie kunst (en al twee musea eerder op de dag) zit ik zo vol met indrukken dat ik de expo van César moet overslaan. Wat een succes, dit impromptu ingevoegde museumbezoek!
Fondation Louis Vuitton, Parijs
Alleen al voor het door Frank Gehry ontworpen gebouw, met indrukwekkend gebogen daken als een soort pantser over het gebouw heen, zou je naar Fondation Louis Vuitton gaan. Met een elektrische navette kun je vanaf de Arc de Triomph voor 2 euro retour naar het museum. De collectie omvat bijna alle usual suspects waaronder veel van mijn favorieten, en toch had ik er meer van verwacht. En dat is gek want er zijn werken van o.a.: Cézanne, Kirchner, Klimt, Matisse, Calder, Pollock, Lichtenstein, Johns, Warhol, LeWitt, Rothko, Jeff Wall, Carl André en nog veel meer. Positief verrast was ik door het aantreffen van een fallussenstoel van Yayoi Kusama. Maar ook Brushstrokes cut into 49 squares van Ellsworth Kelly. En ik zie voor het eerst in het echt een Frida Kahlo. Het is dan misschien niet het beste museum van de stad, de combinatie van schitterend gebouw en fraaie collectie maken het een must op je to-do-lijstje voor Parijs.
Permanente collectie – Musée d’Art Moderne de la Ville de Paris, Parijs
In de tijd dat een vriendin een huis aan de voet van de Eiffeltoren had en ik daar met regelmaat mocht housesitten heb ik bijzonder veel musea in Parijs bezocht. Het Musée d’Art Moderne heeft met regelmaat bijzondere exposities, zoals de Basquiat-expositie die ik misliep door bizar lange wachtrijen, maar vooral ook een mooie permanente collectie. Een collectie die ook nog eens gratis te bezoeken is. Ook nu stelt het museum niet teleur. Veel van mijn ‘usual suspects’ zijn vertegenwoordigd. Zo vind ik er werken van Appel, Hantaï, Matisse (Danseuse assisse, heel fraai), Chagall, Bonnard, De Vlaminck, Hartung, Delaunay, Dufy, Modigliani en fraaie Van Dongen’s (zie afbeelding). Ik zie voor het eerst een schilderij van Tal Coat en kunstenaars die voor mij nieuw zijn: Auguste Herbin en Jean Helion met werken die me aanspreken. En ook nog sculpturen van Arp en Matisse. Al met al weer een bijzonder mooi bezoek!
Van Dongen. Le Bateau-Lavoir – Musée de Montmartre, Parijs
Op de één of andere manier zie ik vaker werken van Van Dongen, de Rotterdamse fauvistische schilder, in Parijs dan in Nederland. Ook nu kan ik de verleiding van een Van Dongen expositie niet weerstaan. In het Musée de Montmartre is de expositie Van Dongen. Le Bateau-Lavoir te zien. Op de dag van opening, 16 februari, sta ik er meteen. En de expositie is mooi. Een flink aantal werken, een stukje achtergrond en wat aanverwante kunstenaars. Het bezoek zeker waard!
Van Abbe Museum – Eindhoven
Het Van Abbemuseum stond al een tijdje op mijn verlanglijstje, niet vanwege specifieke exposities maar de vaste collectie. En die stelt niet teleur. In het kader van Glow zijn er een aantal lichtinstallaties, van bijvoorbeeld Akinori Goto of de mooie lichttekst van Nathan Coley. Maar ook werken van Khaled Hourani, een niet-abstracte Kandinsky, en Kokoschka, Sluijters en Matisse. Een van de indrukwekkendste werken: Angela Davis van Iris Kensmil. Dit museum is echt de moeite waard als je er in de buurt bent.
Keith Haring doek – Stedelijk Museum, Amsterdam
Ruim 30 jaar nadat Keith Haring een velum schilderde voor het Stedelijk Museum in Amsterdam, is het enorme doek gerestaureerd en teruggehangen in het trapgat van het museum. Het doek is gecreëerd met spuitbussen en is, in het lichtgrijze daglicht van een herfstdag, onder bepaalde hoeken amper te zien. Maar vanuit andere hoeken zie je de rijkdom van kleuren en figuren. Het is weliswaar maar één doek maar het is een bezoek aan het Stedelijk alleen hiervoor al waard. Omdat ik er toch ben, kan ik de verleiding niet weerstaan om even bij de expo van Jean Dubuffet rond te lopen. Ik heb de expo eerder al bekeken maar een snel rondje is ‘t wel waard. Daarna kan ik het ook niet laten om nog even de nieuw opgestelde vaste collectie rond te lopen. Mijn favoriet, Rothko is ‘t eerste schilderij wat ik zie, gevolgd door Martial Raysse en nog een paar andere favorieten. Het Stedelijk heeft altijd wel wat van je gading.
Nederlanders in Parijs – Van Gogh Museum, Amsterdam
Zoals vorige keren ook, is de tijdelijke expositie in het Van Gogh vrij klein. Ik hou het vandaag bij deze tijdelijke expositie, Nederlanders in Parijs, en ben binnen de kortste keren uitgekeken want de schilderijen vind ik, ondanks klinkende namen als Van Dongen en Breitner niet bijzonder interessant. Te donker, te klassiek. Jammer want ik had me er meer bij voorgesteld.
Wolvecamp & De Weerd. Geestdrift voor de schilderkunst – Rijksmuseum Twenthe
Op een luie zaterdagmiddag is een bezoek aan de expositie van Wolvecamp & De Weerd in het Rijksmuseum Twenthe een mooie activiteit. Het is niet bijzonder druk in het museum. Je begint bij een expositie met kinetische installaties. Die kunnen mij niet echt bekoren, op de op zeebellen lijkende intallatie na die zo hard draait dat de ‘zeepbellen’ op knappen lijken te staan. De expositie waar ik voor kwam is voor mij daarentegen wél de moeite waard. Fraaie werken in een mooie chronologische opbouw, met voldoende achtergrond om het nog interessanter te maken. Aan het einde kan ik het niet laten even binnen te poppen bij een aantal oude bekenden in de andere zalen. Tot hilariteit van de kassamedewerkers had ik wel gezien dat er twee Breitners naast elkaar hingen maar niet gelezen dat er één een vervalsing was. Dat ik de echte er feilloos uitpikte, was voor mij dan wel weer een geruststelling.
Banksy & Dali – MOCO, Amsterdam
Bij mijn eerste bezoek aan het Moco in Amsterdam werden naast Banksy, het hoofdthema van het museum, werken van Andy Warhol getoond. Inmiddels is de tijdelijke expositie in het souterrain vervangen door werken van Salvador Dali. Naast surrealistische schilderijen en tekeningen zijn er een klein aantal sculpturen, kledingstukken én staat er de befaamde Mae West Lips Sofa, een bank in de vorm van lippen die in combinatie met andere werken een gezicht vormt. Ik zag die bank 14 jaar geleden voor ‘t eerst in het Dali Museum in Figueres, Spanje. En ik vond de opstelling nog steeds even briljant. De museumkaart is er niet geldig, maar geeft je wel 3 euro korting op de entree.
In het bos. Van Gogh, Rousseau, Corot – Van Gogh Museum, Amsterdam
In het souterrain van het Van Gogh Museum is een kleine expositie met werken van Van Gogh, Rousseau en Corot waarin de natuur de hoofdrol speelt. De werken van Rousseau en Corot zijn veelal donker, grauw en somber. De werken van Van Gogh, op een enkele na, zijn luchtiger, zonniger. En toch laten ze een net iets andere kant van Van Gogh’s werken zien. Als je de reguliere collectie van het museum niet ook bezoekt, heb je voor deze relatieve kleine expositie niet veel tijd nodig.
De Stijl in het Stedelijk – Stedelijk Museum, Amsterdam
Naast een opnieuw geordende vaste collectie is er nog veel meer te zien. Zo is er De Stijl in het Stedelijk, een interessante expo: het brengt een aantal werken bij elkaar van bijvoorbeeld Isa Genzken en een mooi drieluik van Roy Lichtenstein. De expo van Chris Beekman, afvallige van De Stijl vraagt al om minder aandacht bij mij, net als Jana Euler’s kleurrijke, fantasievolle werken. De expo’s van Seth Price en Edward Krasinksi spreken me helemaal niet aan. Maar in het Stedelijk is het goed ronddolen: ik kon het natuurlijk niet laten op zoek te gaan naar mijn favoriete Rothko, nog eens een blik te werpen op het werk van Martial Raysse en Odalisque van Matisse nogmaals aan te doen. Of Paula Modersohn-Beckers, Kirchner en Chagall. Ook trof ik er een kleurrijke niet-abstracte Wassily Kandinsky (Bild mit Häusern) die ik niet eerder zag of niet eerder opmerkte. En natuurlijk de werken van Mondriaan waarvan ik altijd weer denk dat het Paul Klee’s zijn. Maar ook een mooi liggend naakt van Leo van Gestel of De terpentijnman van Carel Willink. Weer genoeg fraais, eerder gezien of nog onbekend!
Dubuffet in de Rijksmuseumtuinen – Rijksmuseum, Amsterdam
In de fraai aangelegde museumtuinen van het Rijksmuseum in Amsterdam staan al vijf jaar op rij bijzondere sculpturen. Dit jaar zijn werken van Dubuffet van over de hele wereld bij elkaar gebracht. Sommige verbeelden menselijke figuren en elementen uit de natuur, andere zijn abstract(er). Bijzonder genoeg was Dubuffet in eerste instantie geen beeldhouwer en ontstonden zijn sculpturen pas laat in zijn carrière. Het museum omschrijft de keuze van de beelden als “representatief voor de thematiek van Dubuffets werk, namelijk de mens tussen cultuur en natuur”. Ook wordt de link gelegd met ‘art brut’, een term die Dubuffet meegaf aan ‘outsider art’. Blijkbaar was Dubuffet onder de indruk van de werken van psychiatrische patiënten en hun verbeelding van de werkelijkheid. Hij schijn dan ook een flinke collectie van art brut verzameld te hebben. Maar genoeg daarover. De sculpturen in de museumtuinen zijn erg indrukwekkend en door hun eenvoudige kleuren komen de sculpturen met hun vele vlakken bijzonder mooi tot hun recht tussen al het groen en de fonteinen van het Rijks. De expositie is gratis te bekijken en je hoeft er niet voor in de rij. Zeker bezoeken dus!
Jean Dubuffet. The Deep End – Stedelijk Museum, Amsterdam
Na een paar stukken gezien te hebben de laatste tijd én natuurlijk de enorme sculptuur bij het Kröller Muller Museum van Jean Dubuffet moest ik naar de expositie in het Stedelijk in Amsterdam. De expositie is vrij klein en vult ternauwernood twee zalen in het enorme museum. De expositie is mooi, toont werken die ik niet eerder heb gezien en laat een hele andere kant zien dan de sculpturen die ik tot op heden kende. Alle werken komen uit de collectie van het Stedelijk zelf. De werken uit de jaren vijftig zijn gedekt van kleur en in bijzondere materialen, zoals zand, wat een beetje doet denken aan de schilderijen die ik onlangs van Jeroen Krabbé bij het Holocaust Museum zag. De werken uit de jaren zestig zijn juist heel herkenbaar als Dubuffet. Een interessante combinatie. De wat kleinere sculpturen hier geven een aardig voorproefje van de sculpturen die momenteel in de tuin van het Rijksmuseum staan (gratis te bezichtigen).
Museum voor Schone Kunsten – Gent, België
In een weekend Gent mag een bezoek aan het Museum voor Schone Kunsten niet ontbreken. In het statige museum tegenover het SMAK sieren zo’n 450 werken de zalen, zo’n 5% van de collectie trouwens, maar een groot deel spreekt me niet direct aan omdat ze de middeleeuwen tot de vroege twintigste eeuw bestrijken. En mijn interesse rijkt niet veel verder dan de laatste 100 jaar daarvan. Maar desalniettemin is het een interessant museum. Meteen in de entree zijn de wanden beschilderd door immigrante Parastou Forouhar met kalligrafisch Farsi in het werk Written Room. Het moet mensen aanzetten te denken over migratie en (verlies van) identiteit. Erg fraai!
In het museum kom ik veel voor mij nieuwe namen tegen, zoals Edgard Tytgat en Gustave van de Woestyne. Ik hangen werken van meesters die ik van naam ken maar waarvan ik nog niet veel heb gezien, zoals Theo van Rysselberghe, James Ensor, Erich Heckel en Constant Permeke. Ik word al blij als ik een Jawlensky denk te herkennen maar het blijkt een Frits van den Berghe (zie afbeelding). Interessant! En dan zijn er natuurlijk de kunstenaars die mij altijd wel aanspreken, zoals Kirchner, Modersohn-Becker of Rodin. Voor elk wat wils, in het MSK. Een bezoek waard! Een praktische tip: je kunt sinds kort combikaarten kopen voor MSK en SMAK!
Jean-Michel Basquiat. New York City. Chiostro del Bramante – Rome, Italië
Dat een bezoekje aan de Tarottuinen van Niki de St Phalle samen kunnen vallen met een expositie van Jean-Michel Basquiat is een heel fijn toeval. En reden om naar Rome te vliegen. In het klooster van Bramante, een schitterend oud gebouw, is een expositie van de vroege werken van Basquiat. In één woord: geweldig. Deze expositie is weer geheel anders dan eerdere, wat meteen ook de diversiteit van Basquiat’s werken en diens ontwikkeling laat zien. Het Chiostro del Bramante zit verstopt in een zijstraatje achter Piazza Navona en is de speurtocht naar het juiste adres absoluut waard.
Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea – Rome, Italië
Het is een aardige trek naar de Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea, dat helemaal achter het Park Villa Borghese ligt. Het schitterende oude gebouw bereik je door een hoge statige trap, waarop de kunst al begint. Het is een zalig museum en de collectie is de ‘who is who’ van de kunstwereld: Warhol, Man Ray, Van Gogh, Degas, Giacometti, Monet, Modigliani, Klimt, Moore, Kandinsky, Miro, Dubuffet, Arp, Twombly, Klein. En dan noem ik alleen nog maar de kunstenaars die mij het meest aanspreken. Verder is er zelfs een Kees van Dongen. En een schilderij van de hand van Rodin. Iets wat ik eigenlijk buiten zijn eigen museum nooit zie omdat zijn sculpturen de hoofdrol hebben. Maar ook hangt er een mooie Pollock (Watery Paths), is er een abstract van Capogrossi (zie afbeelding) en vind je er Manzoni. Of de hangende karkassen van Berlinde de Bruyckere. Van Mimmo Paladino zie ik een sculptuur, anders dan het paard dat ik van hem kende. Een absolute aanrader dus, dit grote museum!
Beeldentuin van het Kröller Muller Museum – Park Hoge Veluwe, Otterlo
De beeldentuin van het Kröller Muller wordt op de website van het museum omschreven als ‘een van de grootste beeldentuinen van Europa’. En als je er rond loopt, dan geloof je dat meteen. Al als je bij het museum komt aanlopen, vind je de eerste sculpturen in de voortuin. Maar de echte verrassing ligt aan de andere kant van het museum. Tusen de sculpturen liggen en zitten mensen in de stralende zon op het groene gazon. De eerste blikvanger is de goudgele Arp. Maar ook het witte werk in de vijver van Marta Pan is een eye-catcher. En hoe meer je rondloopt, hoe meer moois je ontdekt. Mijn favoriet is toch wel de Jardin d’emails van Jean Dubuffet. Het immense kunstwerk straalt glanzend wit in de hete zon. Via een smal trappetje kun je het werk binnen gaan en belanden midden in de tuin van emaille. De sculptuur wordt weliswaar flink gerestaureerd maar is nog steeds toegankelijk. Erg mooi. Maar mooi zijn ook de werken van een andere orde, zoals bijvoorbeeld dat van Maillol of de kleine gehurkte Rodin achter de vijver. Zeker een aanrader, dit park én dit museum!