In 2012 zag ik in Keulen voor het eerst een grote expositie van David Hockney. Tot dan toe zag ik alleen enkele werken, zoals bijv. zijn befaamde zwembad. De expositie in het Van Gogh koppelt Hockney aan werken van Van Gogh die hem geïnspireerd hebben maar deze werken van Van Gogh vallen weg in het kleurengeweld van Hockney’s natuurpracht. Heldere, felle kleuren van landschappen in Engeland die ongetwijfeld een stuk minder kleurrijk waren in het echt. Deze vertaalslag van Engelse country side naar deze wondere wereld van kleuren is prachtig. Paarse boomstammen, bijna fluorescerend groene velden, maar ook rustige witte waterplanten drijvend op een vijver. En dit keer heb ik, in tegenstelling tot 2012, meer oog voor de werken die hij op de iPad heeft vervaardigd. Hierbij ontbreekt nog steeds de diepte die in zijn andere werken indrukwekkend is, maar naast elkaar hangend, zie je wel meteen Hockney’s hand terugkomen. Een aanrader!
Category Archives: 21e eeuw
Connecting time. Daniel Arsham – MOCO, Amsterdam
Op de begane grond en in de kelder van het MOCO staan werken uitgestald van kunstenaar Daniel Arsham. Een kunstenaar waar ik tot deze expo nog niet van gehoord had. De meeste van zijn werken zijn sculpturen van een soort zandsteen of zand, waaruit semi-edelstenen prikken, veelal werken in de vorm van stripfiguren of alledaagse voorwerpen zoals basketballen. Ik ben niet erg onder de indruk. Dat ben ik wel wat meer in de Amethyst Ball Cavern, een kamer die er aan Kusama doet denken. Paarse ballen en balletjes bedekken alle muren van een ruimte en met spiegels en lichten wordt daadwerkelijk een grot nagebootst. Deze spreekt me wel aan. Maar ook hier is het, net als in de rest van het MOCO, dringen geblazen. En niet in het minst omdat iedereen er halve fotoshoots wil houden.
Yayoi Kusama & Masters – MOCO, Amsterdam
Inmiddels ben ik al zo vaak bij het MOCO geweest dat ik alle werken van Banksy kan overslaan, ook omdat dit het drukste museum van Amsterdam is, volgens mij. Ik kom specifiek voor de twee werken van Yayoi Kusama die het MOCO ter ere van haar 90e verjaardag exposeert. Het zijn twee schilderijen van pompoenen, die echt een ereplekje hebben gekregen in kamers die voor dit doel getransformeerd zijn tot stippenkamer of strepenkamer. Minder opvallend dan haar penisboten of penisstoelen of haar spiegelkamers maar desalniettemin interessant. Ook de nieuwe ruimte met ‘Masters’ van het MOCO is mooi. Er hangen werken van Damien Hirst, Os Gemeos, er staat een sculptuur van wat een zwangere vrouw lijkt van Koons. De Jean-Michel Basquiat waarvoor ik specifiek kom, valt een beetje in het niet. En dat is jammer. Maar dat komt misschien ook door het vergelijkingsmateriaal dat ik heb sinds de eerste Basquiats die ik in het AAMU in Utrecht ooit zag en alle expo’s daarna. In ieder geval doet het MOCO flink haar best om telkens met nieuwe en sterke aanvullingen op de collectie te komen.
Far-off Nearby – Nieuw Dakota, Amsterdam
Bij toeval kom ik langs de expositie Far-off Nearby op NDSM. In Nieuw Dakota is een kleine expositie opgebouwd met werken van verschillende artiesten. Een glimmend groot object, kleren die aan de wanden vastgeplakt lijken en een aantal heel delicate tekeningen hangen in een stille ruimte terwijl in de ruimte ernaast een feestje gaande lijkt. Ik voel me een partycrasher en weet niet of de ruimte eigenlijk wel open was voor bezoek. Na een snel rondje sta ik dus zo weer buiten.
Kunstpalast – Düsseldorf, Duitsland
Al jaren staat de vaste collectie van het Kunstpalast in Düsseldorf op mijn to-do-lijstje en eindelijk komt het ervan. Het is een fijne wandeling vanaf het K20 museum langs de Rijnoever naar het museum, met statige gebouwen waar je ook kijkt. Het Kunstpalast is enorm groot. De tijdelijke exposities sla ik over. De vaste collectie begint goed, met de expressionisten zoals Kandinsky, Nolde, Feininger, Kirchner, Schmidt-Rottluff en Pechstein. Ik kom er voor mij nieuwe kunstenaars tegen als Heinrich Hoerle en Yury Kharchenko (zie foto). Verrassend zijn ook een paar kamers met Islamitische kunst en Japanse kunst. En na een sprintje getrokken te hebben door 11e t/m 17e eeuwse kunst is er aan het einde de moderne kunst, waarvan Nam June Paik wel de opvallendste kunstenaar is. De moeite waard dus, deze vaste collectie, zelfs als je de zalen met 11e t/m 17e eeuwse kunst overslaat.
Paul Klee. Eine Sammlung auf Reisen im K20, K20 Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen – Düsseldorf, Duitsland
Net voor ik naar Napels vertrek, zie ik een expositie van Paul Klee in het K20 die ik volkomen over het hoofd gezien heb de afgelopen maanden. En de expositie is de reis naar Düsseldorf meer dan waard. Ik zie veel nieuwe werken, in vormen die ik tot dusver niet van Paul Klee gezien heb. Verrassend en nieuw. En ook indrukwekkend om te zien dat de expositie de laatste jaren de hele wereld over gereisd is. Met 88 werken, waaronder veel grafische, bestrijkt de expositie één ruime zaal. De rest van het museum, op een zaal met enorme werken van Amerikaanse abstracte kunstenaars na, is gesloten. Maar ook bij de Amerikanen is genoeg moois te zien. Want wat de samenstelling van werken ook is, het K20 heeft meer dan genoeg moois in huis.
Nam June Paik Award 2018. Internationaler Medienkunstpreis der Kunststiftung NRW – Westfälischer Kunstverein
Afgelopen mei in Londen kwam ik voor ‘t eerst in aanraking met kunst van Sondra Perry, het indrukwekkende lichtkunstwerk Typhoon coming on in het Sackler. Dus toen ik haar naam zag bij de Nam June Paik Award, was ik geïnteresseerd hoewel ik meestal niet voor mediakunst te porren ben. Maar de Westfälischer Kunstverein ligt tussen de parkeergarage en het Picasso Museum, net vóór het LWL-Museum dus een snelle stop is er zo gemaakt. Ik ben de enige bij de expositie en neem wat meer tijd dan normaal, bij een videowerk van de Nederlandse Melanie Bonajo over veranderingen in de digitale wereld. Of bij het geluidskunstwerk van Hanne Lippard, waarin uit diverse boxen een verhaal verteld wordt. Het werk van Sondra Perry uiteindelijk, valt wat tegen. Op 3 verschillende schermen spelen verhalen, zoals bijvoorbeeld een bijgetekend gezicht waarop wordt ingezoomd en uitgezoomd. Of een verhaal van een basketbalspeler (is mijn inschatting) die zijn medespelers en zijn relatie tot hen beschrijft. In ieder geval is ‘t lang niet zo indrukwekkend als haar werk in Londen een tijd terug. Maar desalniettemin een leuke korte stop, met als afsluiter kinetische werken in een aparte zaal, die aangedreven worden door cassetterecorders.
Jasper Krabbé. Japanese paintings – Museum de Fundatie, Zwolle
De schitterende koepel van Museum de Fundatie ligt te stralen in de zon, op de dag dat ik bezoek. Binnen zijn een aantal exposities en een deel vaste collectie. De expositie van Jasper Krabbé, Japanese paintings, vind ik schitterend. Mooie sfeervolle werken met een Japanse uitstraling. Uitstraling, zeg ik bewust omdat er ook schilderijen van Maria Callas hangen in de Japanse stijl. Het zijn dus niet perse Japanse thema’s. Deze expo maakt het museum het bezoek al waard. Daarnaast zijn er de enorme sculpturen van Westerhuis in de expo Size does matter. Westerhuis ken ik alleen van de sculptuur die hij ter herdenking van MH17 maakte. Als gratis toegift is dit een leuke expo. Net als de enorme sculptuur voor de deur van het museum. De werken van Fritz Klemm spreken me minder aan, met uitzondering misschien van zijn schilderijen van stoelen en één of twee stillevens. En dan zijn er nog de werken uit de vaste collectie: Jan Sluijters, Karel Appel, een kleurrijk landschap van Mondriaan. Genoeg om tevreden naar buiten te komen.
Herman Brood Experience – Zwolle
Het viel me enorm tegen, de Herman Brood Experience in Zwolle. Ze waren weliswaar aan het verbouwen maar desondanks was de chaos te groot, stond alles hutjemutje door elkaar gegooid op onsamenhangende plekken. Her en der leek een origineel werk te staan maar er stonden ook reproducties en daar tussendoor allerlei door Herman gebruikte artikelen. Om over alle prullaria in het winkeltje maar niet te spreken. Het mooie pand en de vriendelijke medewerkster waren positievere ervaringen dan het ‘museum’ zelf. Jammer!
Permanente collectie – Centre Pompidou, Parijs
Als ik langs de lange rij weet te glippen door ter plekke nog een e-ticket te boeken, sta ik in het Centre Pompidou om me heen te kijken. Ik kan me niet herinneren hier eerder binnen te zijn geweest. Ondanks een expo van César begin ik met de hedendaagse kust op de vierde verdieping en de moderne kunst op de vijfde verdieping van Gallery 1. Op de vierde verdieping vind ik niet veel werken die me aanspreken, ondanks de ontelbare werken die er hangen. Met uitzondering van een Jean Michel Basquiat, daar word ik altijd blij van. Maar ook een van de naargeestige Niki de St Phalle werken en een paar Yes Klein’s. De vijfde verdieping daarentegen is één en al blije verrassing: niet alleen vind ik er Le Jardin d’Hiver van Dubuffet, Carl Andre, Judd, Jeff Wall, Matisse, Modigliani, Picasso, Pollock en meerdere Calders, ik vind er ook een bijzonder mooie Rothko, vier Klee’s, een bloederige Yayoi Kusama en een schietschilderij van Niki de St Phalle. Maar dat is nog niet eens alles.
Ook ontdek ik er mooie Sonia Delaunay’s, de voor mij nieuwe Jean Fautrier, een mooi werk van Capogrossi en meerdere van Dongen’s. Na deze twee immense verdiepingen vol mooie kunst (en al twee musea eerder op de dag) zit ik zo vol met indrukken dat ik de expo van César moet overslaan. Wat een succes, dit impromptu ingevoegde museumbezoek!
Fondation Louis Vuitton, Parijs
Alleen al voor het door Frank Gehry ontworpen gebouw, met indrukwekkend gebogen daken als een soort pantser over het gebouw heen, zou je naar Fondation Louis Vuitton gaan. Met een elektrische navette kun je vanaf de Arc de Triomph voor 2 euro retour naar het museum. De collectie omvat bijna alle usual suspects waaronder veel van mijn favorieten, en toch had ik er meer van verwacht. En dat is gek want er zijn werken van o.a.: Cézanne, Kirchner, Klimt, Matisse, Calder, Pollock, Lichtenstein, Johns, Warhol, LeWitt, Rothko, Jeff Wall, Carl André en nog veel meer. Positief verrast was ik door het aantreffen van een fallussenstoel van Yayoi Kusama. Maar ook Brushstrokes cut into 49 squares van Ellsworth Kelly. En ik zie voor het eerst in het echt een Frida Kahlo. Het is dan misschien niet het beste museum van de stad, de combinatie van schitterend gebouw en fraaie collectie maken het een must op je to-do-lijstje voor Parijs.
Keith Haring doek – Stedelijk Museum, Amsterdam
Ruim 30 jaar nadat Keith Haring een velum schilderde voor het Stedelijk Museum in Amsterdam, is het enorme doek gerestaureerd en teruggehangen in het trapgat van het museum. Het doek is gecreëerd met spuitbussen en is, in het lichtgrijze daglicht van een herfstdag, onder bepaalde hoeken amper te zien. Maar vanuit andere hoeken zie je de rijkdom van kleuren en figuren. Het is weliswaar maar één doek maar het is een bezoek aan het Stedelijk alleen hiervoor al waard. Omdat ik er toch ben, kan ik de verleiding niet weerstaan om even bij de expo van Jean Dubuffet rond te lopen. Ik heb de expo eerder al bekeken maar een snel rondje is ‘t wel waard. Daarna kan ik het ook niet laten om nog even de nieuw opgestelde vaste collectie rond te lopen. Mijn favoriet, Rothko is ‘t eerste schilderij wat ik zie, gevolgd door Martial Raysse en nog een paar andere favorieten. Het Stedelijk heeft altijd wel wat van je gading.
Wolvecamp & De Weerd. Geestdrift voor de schilderkunst – Rijksmuseum Twenthe
Op een luie zaterdagmiddag is een bezoek aan de expositie van Wolvecamp & De Weerd in het Rijksmuseum Twenthe een mooie activiteit. Het is niet bijzonder druk in het museum. Je begint bij een expositie met kinetische installaties. Die kunnen mij niet echt bekoren, op de op zeebellen lijkende intallatie na die zo hard draait dat de ‘zeepbellen’ op knappen lijken te staan. De expositie waar ik voor kwam is voor mij daarentegen wél de moeite waard. Fraaie werken in een mooie chronologische opbouw, met voldoende achtergrond om het nog interessanter te maken. Aan het einde kan ik het niet laten even binnen te poppen bij een aantal oude bekenden in de andere zalen. Tot hilariteit van de kassamedewerkers had ik wel gezien dat er twee Breitners naast elkaar hingen maar niet gelezen dat er één een vervalsing was. Dat ik de echte er feilloos uitpikte, was voor mij dan wel weer een geruststelling.
Vaste collectie – Museum Arnhem, Arnhem
Omdat ik letterlijk om de hoek van het Museum Arnhem moest zijn voor mijn werk, maakte ik van de kans gebruik om in een verlate pauze dit museum voor moderne kunst te bezoeken. En het is een bezoek waard. Het museum is niet erg groot en bood mij veel nieuwe kunstenaars, waarvan ik nog nooit werk had gezien. En een paar oude bekenden. Zowaar hingen er twee werken van Marlene Dumas die ik eens niet vreselijk vond: Emily en Guilt of the priviliged. Er was een Zadkine, een mooi portret van Sluijters (Dame met fiets) en een paar Pyke Kochs (ugh). De werken van Klaas Gubbels vind ik wel erg aansprekend, net als The Warrior, een sculptuur van Henry Moore in de tuin. Een paar nieuwe ‘jonge’ artiesten die me aanspraken waren Heidi Sincuba in rood, wit en blauw en de werken van Esire Erheriene-Essi, die de Ku Klux Klan en racisme adresseert in haar werken. En om met de meest grappige te eindigen: de Borstentros van Maria Roos.
Amsterdam International Art Fair – Beurs van Berlage, Amsterdam
Mijn vriendin Saskia tipte me over de Amsterdam International Art Fair die dit weekend plaats had in de Beurs van Berlage. Ik was de expo nog niet tegengekomen. Het persbericht kondigde beroemde artiesten aan als Damian Hirst en Obey Giant. Wat ik aantrof vond ik nogal teleurstellend en deed voor mijn gevoel meer denken aan de lokale kunstmarkt slash braderie dan aan internationaal gewaardeerde kunst. Een enkele uitzondering daarop vond ik de strip of streetart werken van Loes van Delft en de werken van Melissa Chalhoub, waarvan sommige regelrecht aan Jawlensky doen denken.
Von Christo bis Kiefer – Kunstmuseum Pablo Picasso, Münster, Duitsland
Last but not least, althans qua posts, want het Picasso Museum was vandaag mijn eerste halte in Münster. Het museum is relatief klein maar weet altijd bijzondere expo’s samen te stellen. Toen ik bij de expo Von Christo bis Kiefer las dat er een Basquiat was, moest ik natuurlijk deze kant op. En tot mijn blijde verrassing waren het zelfs meerdere werken van Basquiat, waaronder Asbestos. De collectie van Lambert uit Avignon heeft meer moois te bieden. Zo zijn er foto’s van Christo’s werken, zijn er meerdere Kiefers, waaronder ééntje van een zonnebloem die héél veel zaden verliest, zijn er foto’s van Nan Goldin, hangen er twee werken van On Kawara en ga zo maar door. De ‘land art’ op de tweede verdieping spreekt mij minder aan, maar de woordbeelden van Bruce Naumann zijn verrassend net als Louise Lawlers werken. Andere namen zijn Julian Schnabel, Carl Andre (die ik gemist blijk te hebben) en Richard Long, en nog een aantal meer. Beneden in de hal is er een werk van On Kawara, als onderdeel van Skulptur Projekte. Maar ook nu snap ik helemaal niets van wat hij met zijn werken wil overdragen. Tja… Al met al weer een mooie expositie! En dan is er als toefje slagroom ook nog de expo Picasso und das Mittelmeer, met diverse schilderijen, grafische werken en beschilderd keramiek. Ook de moeite waard!
Verwandte Nähe. Lotta Blokker & Käthe Kollwitz – Ev. Apostelkirche & Haus der Niederlande, Münster, Duitsland
Op de wandeling om werken uit het Skulptur Projekte te zoeken, bots ik op een dubbelexpositie van de Nederlandse Lotta Bakker en Käthe Kollwitz. In zowel de Evangelische Apostelkirche als het Haus der Niederlande vind je sculpturen van Lotta Bakker en sculpturen en tekeningen van Käthe Kollwitz. Ik lees dat Bakker op een excursie naar Parijs geïntrigeerd raakt door Rodin en haar toekomst als beeldhouwster voor zich zag. Ik vind haar beelden vooral naargeestig en soms zelfs eng. Meestal komt dat door de ogen (enge gaatjes) maar vaak ook door de positie, liggend op de grond. In Kollwitz werken in de Apostelkirk spelen moeder en kind en moeder en dood kind een hoofdrol. Al met al dus niet een veel vrolijker bedoening dan Bakker. Het enige beeld dat mij aansprak is weergegeven in de afbeelding bij deze post. Ook hier geldt: leuk om ook even in deze beide gebouwen binnen te kunnen kijken.
Skulptur Projekte – Münster, Duitsland
Vanaf 1977 vindt zo ongeveer één keer per tien jaar een groot kunstproject plaats in Münster. Onder de naam Skulptur Projekte vindt, verspreid over de stad, kunst in de openbare stedelijke ruimte plaats. Dit loopt uiteen van sculpturen en uithangborden tot video-installaties en performance art. Het plattegrondje wat je voor 3 euro kunt kopen is niet heel helder en mengt oudere, bestaande werken met de nieuwe van 2017. Wat gekkigheden op een rijtje: een grote truck voor de ingang van het LWL Museum met daarop een zwart geschilderd vrachtkrat (Cosima van Bonin en Burr, zie vorige post voor Burr), een volledig beklede hal van het LWL voor een videoinstallatie van Nora Schulz, een performance waarvoor je in de rij moet van Alexandra Pirinci maar je weet niet wat te verwachten. Of in de kelder van een oud gebouw naast ‘t LWL video-installaties van Koki Tanaka (Provisional Studies). Waar ik bijna langs liep, een rood/wit gestreept hekwerk van Daniel Buren dat lijkt op een verkeersding of hoog tegen een gevel, bij het binnenrijden van de stad een op de rug liggend poppetje van Sany (Samuel Nyholm). Of een video-installatie in de kelder van de bieb, met muziek en verwarrende flitsen van beelden (Gerard Byrne). Het makkelijkst vindbaar, naast de truck, was eigenlijk nog de Waterpas van John Knight, die op een hoek het gebouw van het LWL siert. Enerzijds irritant dat alles lastig vindbaar is, tegelijkertijd een leuke manier om door de stad te dolen en mooie kerken tegen te komen en binnen te kijken in gebouwen waar je normaliter niet binnenkomt.
Andy Warhol in de Beurs van Berlage – Beurs van Berlage, Amsterdam
De privécollectie van Lex Harding wordt geëxposeerd in de Beurs van Berlage, in Amsterdam. Een indrukwekkende collectie, dat moet gezegd worden, van zeefdrukken, foto’s en albumcovers van popart’s vooraanstaande kunstenaars. Centraal staan de werken van Andy Warhol, maar er is ook plaats voor Keith Haring, Roy Lichtenstein, Hockney en anderen. De expositie is ook vrij druk bezocht, als ik er aan het einde van de middag binnenloop. Ik kom er ‘oude bekenden’ tegen, zoals het portret van Mao, die ik jaren terug voor ‘t eerst in Hamburg zag. Of de Fish van Warhol die ik ook eerder zag maar waarvan ik niet meer weet waar het was. En natuurlijk de dieren, die ik in 2014 in het Peramuseum in Istanboel bekeek. Maar ook de Lenin’s die in het Pera hingen en recentelijk nog bij het Moco in Amsterdam, als ik het me goed herinner. Een feest van herkenning dus, en genoeg mooi nieuws ook nog eens. De uitsmijter zijn de zeefdrukken van vier koninginnen: Beatrix natuurlijk, Elizabeth van Engeland, Queen Ntombi Twala van Swaziland en Margarethe II van Denemarken. De museumkaart geeft 2,50 korting op de entree van 15 euro.
De Stijl in het Stedelijk – Stedelijk Museum, Amsterdam
Naast een opnieuw geordende vaste collectie is er nog veel meer te zien. Zo is er De Stijl in het Stedelijk, een interessante expo: het brengt een aantal werken bij elkaar van bijvoorbeeld Isa Genzken en een mooi drieluik van Roy Lichtenstein. De expo van Chris Beekman, afvallige van De Stijl vraagt al om minder aandacht bij mij, net als Jana Euler’s kleurrijke, fantasievolle werken. De expo’s van Seth Price en Edward Krasinksi spreken me helemaal niet aan. Maar in het Stedelijk is het goed ronddolen: ik kon het natuurlijk niet laten op zoek te gaan naar mijn favoriete Rothko, nog eens een blik te werpen op het werk van Martial Raysse en Odalisque van Matisse nogmaals aan te doen. Of Paula Modersohn-Beckers, Kirchner en Chagall. Ook trof ik er een kleurrijke niet-abstracte Wassily Kandinsky (Bild mit Häusern) die ik niet eerder zag of niet eerder opmerkte. En natuurlijk de werken van Mondriaan waarvan ik altijd weer denk dat het Paul Klee’s zijn. Maar ook een mooi liggend naakt van Leo van Gestel of De terpentijnman van Carel Willink. Weer genoeg fraais, eerder gezien of nog onbekend!