Youni Toni – Galerie Sanaa, Utrecht

Op zoek naar interessante galerieën om te bezoeken, kom ik uit bij Galerie Sanaa, in hartje Utrecht. Grappig genoeg kom ik ook langs Juffermans en koekeloer ik even naar binnen bij Kunsthandel Meijer op mijn weg er naartoe. Galerie Sanaa exposeert vaak Afrikaanse kunstenaar maar vandaag is de eer aan de Finse Youni Toni, een kunstenaar die werkt met heldere, frisse kleuren in wat vooral collega’s lijken. Ik ben altijd zo klaar in galerieën, omdat er vaak een heel beperkt aantal werken hangt. Maar deze is leuk en ik vermoed dat ik er vaker ga komen.

Oudste stadscollectie – Centraal Museum, Utrecht

Dat het Centraal Museum zo’n interessant museum was, had ik van tevoren niet gedacht. Niet alleen de bijzondere exposities, ook de topstukken uit het museum die onder de noemer ‘Oudste stadscollectie’ geëxposeerd zijn, is fraai. Met werken van (magisch) realisten als Pyke Koch, Joop Moesman of Charley Toorop. Of werken van Lydia Radda, Marlene Dumas (voor het eerst twee mooie, van een hond en van een biddend meisje), Theo van Doesburg, Bart van der Leck of René Daniels. De scheppingsverhaaltekeningen van Peter Vos, de tekst die schaduwen werpt van Cevdet Erek of Nijntjes van Piet Paris in de tuin. Er is genoeg te zien om je een flink tijdje bezig te houden en zo gevarieerd dat je je niet verveelt!

Joyce Vlaming. Act II, 12 portraits – Centraal Museum, Utrecht

In het Centraal Museum val ik in het ene nieuwe perspectief na het andere. De expositie van Joyce Vlaming: Act II, 12 Portraits focust op de zwarte bijrollen in 16e en 17e eeuwse schilderijen. Veelal gebruikt als exotische aankleding van het schilderij bleven deze personen onbekend. Joyce Vlaming ging op zoek en gaf ze een naam en deed onderzoek naar hun achtergrond. Dat lukte niet bij alle figuranten in de schilderijen, maar waar het wel lukte, schetst het een naargeestige achtergrond van tot slaaf gemaakten of bedienden. In ieder geval geeft het de schilderijen, die ik überhaupt niet goed bekeek omdat dit tijdperk mij niet aanspreekt een dimensie die ik niet eerder zag. Een heel goede en effectieve expositie!

MOED: Wat niet gezien wordt – Centraal Museum, Utrecht

De expositie waarvoor ik naar ‘t Centraal Museum kwam: Wat niet gezien wordt. Een expositie over diversiteit en inclusiviteit die in samenwerking is opgezet met MOED, Museum of Equality and Difference. Werken uit eigen collectie van o.a. Nola Hatterman, Steve McQueen, Ary Scheffer en bruikleen van Iris Kensmil, Samuel Aruada worden vanuit een nieuw perspectief bekeken, met als leidende thema: kunnen we onze eigen verhalen in een ander perspectief zien. Zo wordt de vraag gesteld: kunnen we het christendom ook als niet-wit zien? Met indringende foto’s die ons doen nadenken over een zwarte Jezus, een World Press Photo die gezien kan worden als Maria in chador met een lijdende Jezus. Of de homo-erotische geladenheid van veel bijbelse schilderijen. Maar ook werken zoals Sojournour Truth van Iris Kensmil, een schilderij over een tot slaaf gemaakte vrouw die vecht tegen slavernij en voor vrouwenrechten.Een bijzonder interessante expo. Gaat het zien!

Jessica Stockholder: Stuff Matters – Centraal Museum, Utrecht

Stockholder zet je bestaande ideeën over het waardeloze en waardevolle op losse schroeven, zo promoot het Centraal Museum de expositie van Jessica Stockholder: Stuff Matters. Ik moet bekennen dat ik bij een redelijk aantal werken gewoon aan elkaar geplakte rommel zie. Maar eerlijk is eerlijk, een flink aantal werken zet je fantasie aan het werk en is ondanks de banaliteit van de materialen toch bijzonder. Een bezoek waard!

Women of Japan / VOC Japan / Living Colours / Andy Warhol. Forever Young – Museum No Hero, Delden.

Mijn bezoekje aan Museum No Hero in Delden stelde ik twee dagen uit zodat ik ook de expositie Andy Warhol – Forever Young erbij mee kon pakken. Dat betekende vier exposities in één museum. Ik begin dus maar boven, waar vooral foto’s van fotografen Steve Schapiro, David McCabe, Billy Name e.a. hangen, aangevuld met vijf of zestal werken van Warhol, waaronder zeefdrukken van Marilyn Monroe, Beatrix en de Engelse koningin. Een kleine presentatie maar interessant.

Vervolgens beland ik bij VOC Japan – Nederland. Deze expo schets de geschiedenis van een tijdperk waar ik eigenlijk niets van weet. Het porselein komt van diverse bronnen (waaronder Landgoed Twickel) maar serviesgoed vind ik niet erg spannend. Dan hangen er nog wat willekeurige werken, waaronder een mooie Appel en een Leo Gestel die me aansprak. Net als de Chinese dames die er al vanaf het begin hangen.

Door dus naar Living Colours, een expo over de ongekende precisie van de Post-Painterly Abstraction, met twee strakke werken van Frank Stella, en Expressionistische Abstractie. Maar er staat ook een rode plexiglas wolf van Orlinski en een grote industriëel aandoende sculptuur van Louise Nevelson bijvoorbeeld.

En op de benedenverdieping is de expositie Women of Japan. Die is erg gevariëerd: er zijn een paar kimono’s, er hangen een paar interessante foto’s van westerse fotografen van Japanse vrouwen, er zijn verhalen opgetekend van Japanse vrouwen en er zijn mooie prenten over de rol van de Japanse vrouw. In deze sectie vallen eigenlijk het meest de seksinstructies op, waarop veelal het mannelijk geslacht buitenproportioneel is afgebeeld, om destijds de lachers op de hand te krijgen.

Basquiat. The Artist And His New York Scene – Schunck, Heerlen

Ik ging al met relatieve lage verwachtingen naar Heerlen, voor de expositie Basquiat. The Artist And His New York Scene. Zijn vroege jaren, in New York, voor hij bekend werd, werden vooral gekenmerkt door geldgebrek, frustratie en het ruige leven in die jaren in de kunstscene. Maar de expositie stelde toch nog teleur. Niet alleen heb ik dit verhaal beter en uitgebreider gezien in Milaan maar hier zijn ook nog eens een heel beperkt aantal werken authentiek: misschien 25 oorspronkelijke teksten en misschien 5 originele werken uit zijn vroege jaren. Verder bestaat de expo vooral uit foto’s van Basquiat zelf. Of zijn het kopietjes van werken. Of zelfs foto’s van flarden tekst, krabbels of de flat waarin hij leefde. Verder zijn er legio werken van collega-kunstenaars die tegelijk met hem exposeerden bij de eerste echte expositie in New York maar werken en kunstenaars zeiden mij niets. De afsluiter van 5 grote, kleurrijke werken was ook al niet spectaculair omdat ik ze allemaal al eens had gezien. Met andere woorden: woon je niet in de buurt van Heerlen, dan adviseer ik je om deze expo over te slaan. Wat niet wegneemt dat ik blij ben dat ik gegaan ben omdat ik me anders telkens had afgevraagd wat ik had gemist.

Hockney. Van Gogh. The joy of nature – Van Gogh Museum, Amsterdam

In 2012 zag ik in Keulen voor het eerst een grote expositie van David Hockney. Tot dan toe zag ik alleen enkele werken, zoals bijv. zijn befaamde zwembad. De expositie in het Van Gogh koppelt Hockney aan werken van Van Gogh die hem geïnspireerd hebben maar deze werken van Van Gogh vallen weg in het kleurengeweld van Hockney’s natuurpracht. Heldere, felle kleuren van landschappen in Engeland die ongetwijfeld een stuk minder kleurrijk waren in het echt. Deze vertaalslag van Engelse country side naar deze wondere wereld van kleuren is prachtig. Paarse boomstammen, bijna fluorescerend groene velden, maar ook rustige witte waterplanten drijvend op een vijver. En dit keer heb ik, in tegenstelling tot 2012, meer oog voor de werken die hij op de iPad heeft vervaardigd. Hierbij ontbreekt nog steeds de diepte die in zijn andere werken indrukwekkend is, maar naast elkaar hangend, zie je wel meteen Hockney’s hand terugkomen. Een aanrader!

Connecting time. Daniel Arsham – MOCO, Amsterdam

Op de begane grond en in de kelder van het MOCO staan werken uitgestald van kunstenaar Daniel Arsham. Een kunstenaar waar ik tot deze expo nog niet van gehoord had. De meeste van zijn werken zijn sculpturen van een soort zandsteen of zand, waaruit semi-edelstenen prikken, veelal werken in de vorm van stripfiguren of alledaagse voorwerpen zoals basketballen. Ik ben niet erg onder de indruk. Dat ben ik wel wat meer in de Amethyst Ball Cavern, een kamer die er aan Kusama doet denken. Paarse ballen en balletjes bedekken alle muren van een ruimte en met spiegels en lichten wordt daadwerkelijk een grot nagebootst. Deze spreekt me wel aan. Maar ook hier is het, net als in de rest van het MOCO, dringen geblazen. En niet in het minst omdat iedereen er halve fotoshoots wil houden.

Yayoi Kusama & Masters – MOCO, Amsterdam

Inmiddels ben ik al zo vaak bij het MOCO geweest dat ik alle werken van Banksy kan overslaan, ook omdat dit het drukste museum van Amsterdam is, volgens mij. Ik kom specifiek voor de twee werken van Yayoi Kusama die het MOCO ter ere van haar 90e verjaardag exposeert. Het zijn twee schilderijen van pompoenen, die echt een ereplekje hebben gekregen in kamers die voor dit doel getransformeerd zijn tot stippenkamer of strepenkamer. Minder opvallend dan haar penisboten of penisstoelen of haar spiegelkamers maar desalniettemin interessant. Ook de nieuwe ruimte met ‘Masters’ van het MOCO is mooi. Er hangen werken van Damien Hirst, Os Gemeos, er staat een sculptuur van wat een zwangere vrouw lijkt van Koons. De Jean-Michel Basquiat waarvoor ik specifiek kom, valt een beetje in het niet. En dat is jammer. Maar dat komt misschien ook door het vergelijkingsmateriaal dat ik heb sinds de eerste Basquiats die ik in het AAMU in Utrecht ooit zag en alle expo’s daarna. In ieder geval doet het MOCO flink haar best om telkens met nieuwe en sterke aanvullingen op de collectie te komen.

Stories. Santu Mofokeng – FOAM, Amsterdam

Op een van de laatste dagen van diens expositie, pak ik nog gauw de werken mee in Stories. De (anti-)apartheidsfotograaf Santu Mofokeng documenteert vanuit zijn positie als zwarte fotograaf in het Zuid-Afrika van binnenuit de apartheid. Een zware taak met vaak gevaar om opgepakt te worden omdat zijn bewegingen strikt beperkt worden door de politiek. Zijn verslaglegging opent de ogen voor bijvoorbeeld de politieke spelletjes die gespeeld werden door door middel van danswedstrijden de zwarte bevolking tegen elkaar opgezet te houden, maar ook belicht hij het einde van apartheid en Nelson Mandela als politiek leider. Een interessante expo!

World Press Photo 2019 – Nieuwe Kerk, Amsterdam

De wereldpremiere van de World Press Photo is dit jaar in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Drie dagen na de opening ben ik er en het is beredruk. Zoals altijd zijn de meeste foto’s in deze tentoonstelling confronterend, schokkend, naargeestig. Dit is inherent aan de opzet van nieuwsfotografie. En in de schitterende setting van de Nieuwe Kerk komt dat goed tot zijn recht. Het meest verrassend vond ik de serie van de vrouwelijke FARC-strijders die, nu de strijd gestaakt is, in grote aantallen zwanger zijn. Dat biedt een stukje achtergrond, die je anders niet hoort of ziet. En het bizarre: de kinderlijke Disney-aankleding van het huis van mensen die jarenlang in gewelddadige strijd zaten. Of de flamingo die door Nederlandse fotograaf Jasper Doest gefotografeerd is met sokken aan om zijn voetzolen te laten genezen. Er zijn dus ook positievere verhalen.

Far-off Nearby – Nieuw Dakota, Amsterdam

Bij toeval kom ik langs de expositie Far-off Nearby op NDSM. In Nieuw Dakota is een kleine expositie opgebouwd met werken van verschillende artiesten. Een glimmend groot object, kleren die aan de wanden vastgeplakt lijken en een aantal heel delicate tekeningen hangen in een stille ruimte terwijl in de ruimte ernaast een feestje gaande lijkt. Ik voel me een partycrasher en weet niet of de ruimte eigenlijk wel open was voor bezoek. Na een snel rondje sta ik dus zo weer buiten.

Kunstpalast – Düsseldorf, Duitsland

Al jaren staat de vaste collectie van het Kunstpalast in Düsseldorf op mijn to-do-lijstje en eindelijk komt het ervan. Het is een fijne wandeling vanaf het K20 museum langs de Rijnoever naar het museum, met statige gebouwen waar je ook kijkt. Het Kunstpalast is enorm groot. De tijdelijke exposities sla ik over. De vaste collectie begint goed, met de expressionisten zoals Kandinsky, Nolde, Feininger, Kirchner, Schmidt-Rottluff en Pechstein. Ik kom er voor mij nieuwe kunstenaars tegen als Heinrich Hoerle en Yury Kharchenko (zie foto). Verrassend zijn ook een paar kamers met Islamitische kunst en Japanse kunst. En na een sprintje getrokken te hebben door 11e t/m 17e eeuwse kunst is er aan het einde de moderne kunst, waarvan Nam June Paik wel de opvallendste kunstenaar is. De moeite waard dus, deze vaste collectie, zelfs als je de zalen met 11e t/m 17e eeuwse kunst overslaat.

Paul Klee. Eine Sammlung auf Reisen im K20, K20 Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen – Düsseldorf, Duitsland

Net voor ik naar Napels vertrek, zie ik een expositie van Paul Klee in het K20 die ik volkomen over het hoofd gezien heb de afgelopen maanden. En de expositie is de reis naar Düsseldorf meer dan waard. Ik zie veel nieuwe werken, in vormen die ik tot dusver niet van Paul Klee gezien heb. Verrassend en nieuw. En ook indrukwekkend om te zien dat de expositie de laatste jaren de hele wereld over gereisd is. Met 88 werken, waaronder veel grafische, bestrijkt de expositie één ruime zaal. De rest van het museum, op een zaal met enorme werken van Amerikaanse abstracte kunstenaars na, is gesloten. Maar ook bij de Amerikanen is genoeg moois te zien. Want wat de samenstelling van werken ook is, het K20 heeft meer dan genoeg moois in huis.

MADRE (museo d’arte contemporanea Donnaregina) – Napels, Italië

Het MADRE stond niet in de planning, tot ik tijd over bleek te hebben en de posters met aankondigingen van Robert Mapplethorpe me er ter plekke toe verleidden. De expositie van Mapplethorpe is indringend, de portretten sterk en direct. In sommige ruimten hangen erg expliciete werken, die terecht met een gordijn afgesloten zijn. Een erg mooie expositie en op zich al de moeite waard. Maar er is nog zoveel meer te zien: vanaf het dak heb je een schitterend uitzicht over de daken van Napels, met daarop een paard van Mimmo Paladino, van wie ik voor ‘t eerst bij ArtZuid in 2015 een werk zag. Verder zijn er werken van Cindy Sherman, Tony Craig, Warhol en Beuys. En natuurlijk de ‘site-specific’ werken van Anish Kapoor, Soll LeWitt en Koons. En ik kwam er een verrassend werk tegen: een foto van Shirin Neshat. Een aanrader, dit museum!

Museo di Capodimonte – Napels, Italië

Het Museo Capodimonte is enorm en ligt in een goed onderhouden park ten noorden van het stadscentrum, op een mooie zonnige dag als deze een fijn uitje. Ik kies ervoor in het museum alleen de modernere kunst te bekijken, omdat de eerdere eeuwen mij niet aantrekken. Maar wat natuurlijk niet te missen is, is de Flagellazione di Cristo van Caravaggio, het pronkstuk van het museum. En één van de weinige stukken in zijn soort waar geen mollig, bloot Jezusje op staat. De bovenste verdiepingen bieden vrijwel allemaal enkele werken: Louise Bourgeois (een hand en een vrouwengezicht op stelen), een vrouwenprofiel van Umberto Manzo, een werk van Sergio Fermariello dat eruit ziet als een groot grijs vlak maar van dichtbij uit ontelbare kriebeltjes bestaat en niet te missen: Vesuvius van Andy Warhol.

Street F.O.O.D., O.D. Gallery – Amsterdam

De O.D. Gallery in hartje Amsterdam (Singel 395) heeft een interessante expositie van diverse hedendaagse street art kunstenaars. Ik word vooral getrokken door de werken van Bortusk Leer en Pipsqueak was here. Er zijn een aantal sculpturen uit afgedankte materialen waarvan ik de naam van de kunstenaar niet meegekregen heb. De werken van Nador, mannetjes met enorme neuzen waarvan ik eerder in Hengelo werken zag, zijn wel een leuke aanvulling. Maar niet alleen in de gallery vind je de kunstwerken, ook zitten er volop Bortusk Leer’s bij de voordeur en vind je op het rommelige binnenplaatsje een mooi werk van Le Mouvement, een mooie van Art of Bust en meer. En omdat de gallery zo centraal ligt, is het een mooi adresje om vaker mee te pakken!

Adamson-Eric Museum – Tallinn, Estland

Een van Tallinn’s (of zelfs Estland’s) bekendste kunstenaars schijnt Adamson-Eric te zijn. In de oude stad van Tallinn heeft is er een klein museum met zijn naam. Beneden is een expositie van Estse sieraden door de eeuwen heen. Voor mij niet bijzonder interessant. Boven hangen werken van Adamson-Eric zelf: schilderijen, leerkunst, keramiek, porcelein en textielen maken deel uit van de collectie. Kleurrijke werken die geïnspireerd zijn door de Franse kunst. Een leuke korte stop op je wandeling door de oude stad. Heel groots is het niet, maar dat komt ook wel een beetje door de wat kneuterige manier waarop de werken tentoongesteld zijn.

KUMU Art Museum – Tallinn, Estland

De musea in Tallinn bewaarde ik tot de tweede, regenachtige, dag. Glibberend over dikke lagen spiegelglad ijs loop je van de bushalte in de buitenwijk naar de ingang die je ondergronds naar het museum leidt. De collectie loopt uiteen van klassieke tot moderne schilders, met als kers op de taart de expositie van de landschapswerken van Konrad Mägi. Stiekem vond ik die werken namelijk de mooiste van de hele collectie, hoewel er ook andere kunstenaars waren die me wel aanspraken, zoals Agathe Veeber, Kuno Veeber of Villem Ormisson. Een mooie eerste kennismaking met Estse kunst.