Mijn bezoekje aan Museum No Hero in Delden stelde ik twee dagen uit zodat ik ook de expositie Andy Warhol – Forever Young erbij mee kon pakken. Dat betekende vier exposities in één museum. Ik begin dus maar boven, waar vooral foto’s van fotografen Steve Schapiro, David McCabe, Billy Name e.a. hangen, aangevuld met vijf of zestal werken van Warhol, waaronder zeefdrukken van Marilyn Monroe, Beatrix en de Engelse koningin. Een kleine presentatie maar interessant.
Vervolgens beland ik bij VOC Japan – Nederland. Deze expo schets de geschiedenis van een tijdperk waar ik eigenlijk niets van weet. Het porselein komt van diverse bronnen (waaronder Landgoed Twickel) maar serviesgoed vind ik niet erg spannend. Dan hangen er nog wat willekeurige werken, waaronder een mooie Appel en een Leo Gestel die me aansprak. Net als de Chinese dames die er al vanaf het begin hangen.
Door dus naar Living Colours, een expo over de ongekende precisie van de Post-Painterly Abstraction, met twee strakke werken van Frank Stella, en Expressionistische Abstractie. Maar er staat ook een rode plexiglas wolf van Orlinski en een grote industriëel aandoende sculptuur van Louise Nevelson bijvoorbeeld.
En op de benedenverdieping is de expositie Women of Japan. Die is erg gevariëerd: er zijn een paar kimono’s, er hangen een paar interessante foto’s van westerse fotografen van Japanse vrouwen, er zijn verhalen opgetekend van Japanse vrouwen en er zijn mooie prenten over de rol van de Japanse vrouw. In deze sectie vallen eigenlijk het meest de seksinstructies op, waarop veelal het mannelijk geslacht buitenproportioneel is afgebeeld, om destijds de lachers op de hand te krijgen.
Op een van de laatste dagen van diens expositie, pak ik nog gauw de werken mee in Stories. De (anti-)apartheidsfotograaf Santu Mofokeng documenteert vanuit zijn positie als zwarte fotograaf in het Zuid-Afrika van binnenuit de apartheid. Een zware taak met vaak gevaar om opgepakt te worden omdat zijn bewegingen strikt beperkt worden door de politiek. Zijn verslaglegging opent de ogen voor bijvoorbeeld de politieke spelletjes die gespeeld werden door door middel van danswedstrijden de zwarte bevolking tegen elkaar opgezet te houden, maar ook belicht hij het einde van apartheid en Nelson Mandela als politiek leider. Een interessante expo!
De wereldpremiere van de World Press Photo is dit jaar in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Drie dagen na de opening ben ik er en het is beredruk. Zoals altijd zijn de meeste foto’s in deze tentoonstelling confronterend, schokkend, naargeestig. Dit is inherent aan de opzet van nieuwsfotografie. En in de schitterende setting van de Nieuwe Kerk komt dat goed tot zijn recht. Het meest verrassend vond ik de serie van de vrouwelijke FARC-strijders die, nu de strijd gestaakt is, in grote aantallen zwanger zijn. Dat biedt een stukje achtergrond, die je anders niet hoort of ziet. En het bizarre: de kinderlijke Disney-aankleding van het huis van mensen die jarenlang in gewelddadige strijd zaten. Of de flamingo die door Nederlandse fotograaf Jasper Doest gefotografeerd is met sokken aan om zijn voetzolen te laten genezen. Er zijn dus ook positievere verhalen.
Het MADRE stond niet in de planning, tot ik tijd over bleek te hebben en de posters met aankondigingen van Robert Mapplethorpe me er ter plekke toe verleidden. De expositie van Mapplethorpe is indringend, de portretten sterk en direct. In sommige ruimten hangen erg expliciete werken, die terecht met een gordijn afgesloten zijn. Een erg mooie expositie en op zich al de moeite waard. Maar er is nog zoveel meer te zien: vanaf het dak heb je een schitterend uitzicht over de daken van Napels, met daarop een paard van Mimmo Paladino, van wie ik voor ‘t eerst bij ArtZuid in 2015 een werk zag. Verder zijn er werken van Cindy Sherman, Tony Craig, Warhol en Beuys. En natuurlijk de ‘site-specific’ werken van Anish Kapoor, Soll LeWitt en Koons. En ik kwam er een verrassend werk tegen: een foto van Shirin Neshat. Een aanrader, dit museum!
Niet eerder bezocht ik het huis Marseille, maar de expositie Recent Histories / Contemporary African Photography and Video Art from The Walther Collection trok me naar deze fraaie expositieruimte, gelegen in twee statige oude panden aan een Amsterdamse gracht. Met recente werken van Afrikaanse fotografen zoals Lebobang Kganye, Michael Tsegaye, Mame-Diarra Niang en Mimi Cherono tot de onlangs overleden David Goldblatt. Tot mijn verrassing kom ik er ook twee werken tegen van Zanele Muholi, waarvan ik pas geleden nog een expositie bezocht in het Stedelijk. Als je de kans hebt, moet je deze expositie zeker gaan zien!
Last but not least, althans qua posts, want het Picasso Museum was vandaag mijn eerste halte in Münster. Het museum is relatief klein maar weet altijd bijzondere expo’s samen te stellen. Toen ik bij de expo Von Christo bis Kiefer las dat er een Basquiat was, moest ik natuurlijk deze kant op. En tot mijn blijde verrassing waren het zelfs meerdere werken van Basquiat, waaronder Asbestos. De collectie van Lambert uit Avignon heeft meer moois te bieden. Zo zijn er foto’s van Christo’s werken, zijn er meerdere Kiefers, waaronder ééntje van een zonnebloem die héél veel zaden verliest, zijn er foto’s van Nan Goldin, hangen er twee werken van On Kawara en ga zo maar door. De ‘land art’ op de tweede verdieping spreekt mij minder aan, maar de woordbeelden van Bruce Naumann zijn verrassend net als Louise Lawlers werken. Andere namen zijn Julian Schnabel, Carl Andre (die ik gemist blijk te hebben) en Richard Long, en nog een aantal meer. Beneden in de hal is er een werk van On Kawara, als onderdeel van Skulptur Projekte. Maar ook nu snap ik helemaal niets van wat hij met zijn werken wil overdragen. Tja… Al met al weer een mooie expositie! En dan is er als toefje slagroom ook nog de expo Picasso und das Mittelmeer, met diverse schilderijen, grafische werken en beschilderd keramiek. Ook de moeite waard!
Vanaf 1977 vindt zo ongeveer één keer per tien jaar een groot kunstproject plaats in Münster. Onder de naam Skulptur Projekte vindt, verspreid over de stad, kunst in de openbare stedelijke ruimte plaats. Dit loopt uiteen van sculpturen en uithangborden tot video-installaties en performance art. Het plattegrondje wat je voor 3 euro kunt kopen is niet heel helder en mengt oudere, bestaande werken met de nieuwe van 2017. Wat gekkigheden op een rijtje: een grote truck voor de ingang van het LWL Museum met daarop een zwart geschilderd vrachtkrat (Cosima van Bonin en Burr, zie vorige post voor Burr), een volledig beklede hal van het LWL voor een videoinstallatie van Nora Schulz, een performance waarvoor je in de rij moet van Alexandra Pirinci maar je weet niet wat te verwachten. Of in de kelder van een oud gebouw naast ‘t LWL video-installaties van Koki Tanaka (Provisional Studies). Waar ik bijna langs liep, een rood/wit gestreept hekwerk van Daniel Buren dat lijkt op een verkeersding of hoog tegen een gevel, bij het binnenrijden van de stad een op de rug liggend poppetje van Sany (Samuel Nyholm). Of een video-installatie in de kelder van de bieb, met muziek en verwarrende flitsen van beelden (Gerard Byrne). Het makkelijkst vindbaar, naast de truck, was eigenlijk nog de Waterpas van John Knight, die op een hoek het gebouw van het LWL siert. Enerzijds irritant dat alles lastig vindbaar is, tegelijkertijd een leuke manier om door de stad te dolen en mooie kerken tegen te komen en binnen te kijken in gebouwen waar je normaliter niet binnenkomt.
Na alle controverse over de Airbnb-verhuurder die een medewerkster van de Zuid-Afrikaanse fotografe Zanele Muholi van de trap duwde in Amsterdam was haar naam blijven hangen. Als ik bij het Stedelijk ben voor Dubuffet, bezoek ik dus ook deze expositie. Muholi fotografeert en stelt aan de kaak. In haar foto’s plaatst ze de LGBTQI-gemeenschap in Zuid-Afrika centraal en dat levert bijzonder indringende foto’s op, die vooral in zwart/wit een krachtig statement maken. De serie Somnyama Ngonyama, waarin Muholi zelf op de foto’s staat getooid in materialen die een andere functie hebben dan waarvoor zij ze gebruikt, vind ik zelf het meest indrukwekkend.
Het Museum DKM is een wat schizofreen museum: enerzijds zijn er de soms al eeuwenoude werken van de Oriënt tot het verre oosten. Anderzijds de moderne werken van Duitse kunstenaars. Althans, dat denk ik. In het museum zijn geen bordjes opgehangen en je kunt alleen aan de hand van een (ook nog verkeerd gevouwen) boekje door de zalen navigeren. Waardeloos, vond ik.
De zestigste editie alweer, van de World Press Photo tentoonstelling. De Nieuwe Kerk in Amsterdam blijft er een indrukwekkende setting voor. De foto’s zijn afwisselend hard, schokkend, confronterend. Zo is er de prijswinnende foto van fotograaf Burhan Ozbilici van de moord op de Russische ambassadeur. Maar ook de foto van Francis Perez waarop een schildpad volledig verstrikt in een vissersnet rondzwemt. Wat me bij het zien van de schokkende foto’s met vermoorde mensen blijft verbazen is hoe we omgaan met dit soort fotografie. Waar heel Nederland viel over foto’s van MH17 slachtoffers, worden deze foto’s zonder scrupulus tentoongesteld. En om eerlijk te zijn, het lijkt wel alsof alleen dit soort confronterende foto’s ons nog enigszins wakker schudden over de gruwelen die er op zoveel fronten gaande zijn.
Feitelijk ging ik voor de expositie Foam X AAF naar het fotografiemuseum in Amsterdam. Alleen heb ik die expo uiteindelijk niet gevonden. Wel vond ik de stapels verfrommelde kopieën van Daisuke Yokota en de expo Collectivism. Beide vond ik niet bijzonder. Wat me verraste was de tentoonstelling van William Eggleston, met foto’s die hij in de jaren 1966 – 1974 in het zuiden van Amerika maakte. Indringende beelden waarvan het lijkt alsof ze niet meer bestaan, tot ik mijn eigen ‘roadtrip’ in Amerika voor de geest haal. Weliswaar alweer 15 jaar geleden, maar heel erg anders dan Eggleston’s foto’s was het op het platteland in California, Utah en Nevada nog niet.
Omdat ik een verkeerde deur nam voor het GAM in Milaan, kwam ik terecht in de (gratis) expositie van kankerpatiënten en hun kijk op ‘het nastreven van geluk’ in het naastgelegen pand. Kanker in beeld gebracht, althans de zichtbare gevolgen ervan. Maar ook landschapsfotografie, of architectuurfotografie door de ogen van de patiënten. Een bijzondere expositie met een alleszins hip en maatschappelijk verantwoord publiek. En dan zomaar zonder het te weten terecht komen op een hippe-mensen-plek, wat kan ik er van zeggen: ugh! Wat niet wegneemt dat het een indringende expo is. Wat ook verrassend was, was de wall art van street artist Blu op de buitenmuren van het pand.
Omdat 10 Como Corso nog op mijn to-do-lijstje stond (want een bijzonder mooie concept store in een oud warenhuis met exorbitant hoge prijzen, trouwens) en het nog steeds regende, besloot ik Araki Amore, een expositie van Nobuyoshi Araki te gaan kijken. In deze peperdure wijk, waar frisdrankjes in het cafe beneden 11 euro zijn, bleek entree tot de expositie gratis te zijn. Een leuke meevaller omdat ik niet direct een grote fan van de Japanse kunstenaar ben. Maar ik moet toegeven, na de verrassing bij zijn expositie Araki Ojo Shashu in Foam op de dag af 2 jaar geleden, dat ik zijn werk interessanter vond dan verwacht. Ook nu hingen er pakken polaroids met bondagefoto’s en beavershots maar de grote werken waren artistiek interessanter en minder van het seksueel-gefrustreerde-perv-gehalte, hoewel nog steeds verontrustend raar. Bloederige babypoppen, bondagepoppetjes in weelderige boeketten, speelgoed krokodillen en hagedissen of dat alles op een bizar hoopje gegooid. Afijn, weer een cultureel bezoekje op deze toch al volle dag afgerond.
In voorbereiding op mijn trip naar Japan (en omdat ik nog nooit in FOAM geweest was) heb ik de expo Araki. Ojo Shashu bezocht. Niet alleen belandde ik in drommen mensen met een kijk-mij-eens-vreselijk-hip-zijn-air, de expo was ook niet echt aan mij besteed. Sowieso heb ik vaak wat moeite de Aziatische (moderne) kunst te bevatten. De serie over Araki’s vrouw, van hun huwelijk tot en met haar overlijden in 1990 vond ik wel indrukwekkend, de overige foto’s (zoals bijvoorbeeld de wand met grotendeels alledaagse dingen én ontblote vrouwen waarvan sommige in bondage) gaven misschien een inkijkje in het hoofd van de fotograaf maar spraken mij helemaal niet aan. En ook in het geheel niet wat ik verwachtte na de entree met de serie met tropische bloemen en allerlei speelgoed, van poppen tot krokodillen.
De expositie Bronzen sculpturen en foto’s over Ethiopië heeft plaats in de eerste ruimte van museum Ton Schulten. De enorme en indrukwekkende foto’s zijn kleurrijk en bijzonder mooi. Fotograaf Arjan van Dijk fotografeerde in Zuid-Ethiopië de Surma. Een veelvoud van deze foto’s is gebundeld in het boek Ethiopia Footsteps in Dust and Gold. De bronzen, waar ik me veel bij had voorgesteld, stelden me enorm teleur: ik vond de beelden kitsch en onaantrekkelijk, in een stijl die mij absoluut niet aanspreekt. Maar de foto’s an sich zijn al de moeite van een bezoekje waard.
