Omdat ik letterlijk om de hoek van het Museum Arnhem moest zijn voor mijn werk, maakte ik van de kans gebruik om in een verlate pauze dit museum voor moderne kunst te bezoeken. En het is een bezoek waard. Het museum is niet erg groot en bood mij veel nieuwe kunstenaars, waarvan ik nog nooit werk had gezien. En een paar oude bekenden. Zowaar hingen er twee werken van Marlene Dumas die ik eens niet vreselijk vond: Emily en Guilt of the priviliged. Er was een Zadkine, een mooi portret van Sluijters (Dame met fiets) en een paar Pyke Kochs (ugh). De werken van Klaas Gubbels vind ik wel erg aansprekend, net als The Warrior, een sculptuur van Henry Moore in de tuin. Een paar nieuwe ‘jonge’ artiesten die me aanspraken waren Heidi Sincuba in rood, wit en blauw en de werken van Esire Erheriene-Essi, die de Ku Klux Klan en racisme adresseert in haar werken. En om met de meest grappige te eindigen: de Borstentros van Maria Roos.
Category Archives: moderne kunst
Skulptur Projekte – Münster, Duitsland
Vanaf 1977 vindt zo ongeveer één keer per tien jaar een groot kunstproject plaats in Münster. Onder de naam Skulptur Projekte vindt, verspreid over de stad, kunst in de openbare stedelijke ruimte plaats. Dit loopt uiteen van sculpturen en uithangborden tot video-installaties en performance art. Het plattegrondje wat je voor 3 euro kunt kopen is niet heel helder en mengt oudere, bestaande werken met de nieuwe van 2017. Wat gekkigheden op een rijtje: een grote truck voor de ingang van het LWL Museum met daarop een zwart geschilderd vrachtkrat (Cosima van Bonin en Burr, zie vorige post voor Burr), een volledig beklede hal van het LWL voor een videoinstallatie van Nora Schulz, een performance waarvoor je in de rij moet van Alexandra Pirinci maar je weet niet wat te verwachten. Of in de kelder van een oud gebouw naast ‘t LWL video-installaties van Koki Tanaka (Provisional Studies). Waar ik bijna langs liep, een rood/wit gestreept hekwerk van Daniel Buren dat lijkt op een verkeersding of hoog tegen een gevel, bij het binnenrijden van de stad een op de rug liggend poppetje van Sany (Samuel Nyholm). Of een video-installatie in de kelder van de bieb, met muziek en verwarrende flitsen van beelden (Gerard Byrne). Het makkelijkst vindbaar, naast de truck, was eigenlijk nog de Waterpas van John Knight, die op een hoek het gebouw van het LWL siert. Enerzijds irritant dat alles lastig vindbaar is, tegelijkertijd een leuke manier om door de stad te dolen en mooie kerken tegen te komen en binnen te kijken in gebouwen waar je normaliter niet binnenkomt.
Tom Burr. Surplus of Myself – Westfälischer Kunstverein, Münster, Duitsland
Ik was
al een flink aantal keren langs de Westfälischer Kunstverein gelopen maar nog nooit sprak wat ik kon zien me voldoende aan om naar binnen te gaan. Vandaag waren de deuren wagenwijd open én zag ik voor ‘t eerst dat het de Westfälischer Kunstverein was, dus heb ik er een blik binnen geworpen. Tom Burr’s Surplus of Myself is een wat eclectische verzameling van kunstwerken van deze Amerikaanse conceptueel kunstenaar. Van een soort metalen rekken en kooien tot geplooide doeken op de grond. Van een rij bioscoopstoelen tot uitgeknipte foto’s van honden, die met behulp van bijgeplakte tekst een conversatie hebben. En alleen het laatste sprak mij werkelijk aan. De toegang is gratis, dus even binnenstappen kan altijd.
Zhang Dali. Body and soul – Museum Beelden aan Zee, Scheveningen
Het mooiste weer om langs een Nederlands strand te lopen, vind ik grauw en winderig weer. De zilte geur met ondertonen van vis en zeewier die je neus prikkelt. Maar als het miezert, is een korte pitstop in het Museum Beelden aan Zee in Scheveningen een welkome onderbreking. De expositie van Zhang Dali, Body and soul, is indrukwekkend. De witte, levensechte beelden van kleine Chinezen is indringend, net als de foto’s van Zhang Dali’s streetart activiteiten in verdwijnende hutongs. Aanvullend zijn de terrassen rondom het museum gevuld met een grote verscheidenheid aan sculpturen. Een mooi bezoekje. Waarom heb ik dat eigenlijk niet vaker gedaan?
Andy Warhol in de Beurs van Berlage – Beurs van Berlage, Amsterdam
De privécollectie van Lex Harding wordt geëxposeerd in de Beurs van Berlage, in Amsterdam. Een indrukwekkende collectie, dat moet gezegd worden, van zeefdrukken, foto’s en albumcovers van popart’s vooraanstaande kunstenaars. Centraal staan de werken van Andy Warhol, maar er is ook plaats voor Keith Haring, Roy Lichtenstein, Hockney en anderen. De expositie is ook vrij druk bezocht, als ik er aan het einde van de middag binnenloop. Ik kom er ‘oude bekenden’ tegen, zoals het portret van Mao, die ik jaren terug voor ‘t eerst in Hamburg zag. Of de Fish van Warhol die ik ook eerder zag maar waarvan ik niet meer weet waar het was. En natuurlijk de dieren, die ik in 2014 in het Peramuseum in Istanboel bekeek. Maar ook de Lenin’s die in het Pera hingen en recentelijk nog bij het Moco in Amsterdam, als ik het me goed herinner. Een feest van herkenning dus, en genoeg mooi nieuws ook nog eens. De uitsmijter zijn de zeefdrukken van vier koninginnen: Beatrix natuurlijk, Elizabeth van Engeland, Queen Ntombi Twala van Swaziland en Margarethe II van Denemarken. De museumkaart geeft 2,50 korting op de entree van 15 euro.
Verlust der Mitte – S.M.A.K., Gent, België
Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst (S.M.A.K.) ligt direct tegenover het MSK, wat zorgt voor een mooie combinatie van kunststromingen en -vormen. In het museum kom ik met name voor de expositie Verlust der Mitte met werken van Hockney, Jorn, Beuys, Lucebert, Corneille, Alechinsky en Appel. Als ik de zaal betreed, is mijn eerste gedachte: wie legt er nu een kinderlogeerpartij in een museum met miljoenen kostende schilderijen? Maar bijna tegelijkertijd dringt tot me door dat het een expositie is. Een expositie die de migratieproblematiek aan de kaak stelt. En dat is verdraaid indringend en indrukwekkend. Tegelijkertijd geniet ik van de werken die ik zojuist noemde. Ik kom er ook onverwachte werken tegen, zoals Miss Nice van Martial Raysse, die me herinnert aan een werk in het Stedelijk in Amsterdam. Of midden tussen de matrassen van de politieke statement een half open kubus van Soll LeWitt. De expo van Kader Attia, Repairing the Invisible, is op onderdelen ook interessant. Het SMAK mag je overslaan, als je toch het MSK aandoet. Een praktische tip: sinds kort zijn ook combikaarten voor het MSK en SMAK te koop.
Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea – Rome, Italië
Het is een aardige trek naar de Galleria nazionale d’arte moderna e contemporanea, dat helemaal achter het Park Villa Borghese ligt. Het schitterende oude gebouw bereik je door een hoge statige trap, waarop de kunst al begint. Het is een zalig museum en de collectie is de ‘who is who’ van de kunstwereld: Warhol, Man Ray, Van Gogh, Degas, Giacometti, Monet, Modigliani, Klimt, Moore, Kandinsky, Miro, Dubuffet, Arp, Twombly, Klein. En dan noem ik alleen nog maar de kunstenaars die mij het meest aanspreken. Verder is er zelfs een Kees van Dongen. En een schilderij van de hand van Rodin. Iets wat ik eigenlijk buiten zijn eigen museum nooit zie omdat zijn sculpturen de hoofdrol hebben. Maar ook hangt er een mooie Pollock (Watery Paths), is er een abstract van Capogrossi (zie afbeelding) en vind je er Manzoni. Of de hangende karkassen van Berlinde de Bruyckere. Van Mimmo Paladino zie ik een sculptuur, anders dan het paard dat ik van hem kende. Een absolute aanrader dus, dit grote museum!
Fondation Maeght – St Paul de Vence, Frankrijk
Na een directe bus vanuit Nice en een steile wandeling de berg op kom ik tien minuten voor openingstijd aan bij Fondation Maeght. Het personeel is het meest ongeïntereseerde, onvriendelijke museumpersoneel dat ik ooit ben tegengekomen. Ik had me erg op dit museum verheugd maar het viel tegen. Niet alleen moet je het absurde bedrag van 5 euro betalen om foto’s te moeten maken (bovenop 15 euro entree), ook is een groot deel van de vaste collectie niet aanwezig vanwege de tijdelijke expositie van Pascal Pinaud. Zijn werken boeien mij niet echt, met uitzondering van de werken van blauw licht en het werk Mars, 3 lichtbakletters P. De werken binnen die er staan, zijn meteen ook interessant: Calder, Miró, Giacometti, Bonnard en Hantaï bijvoorbeeld. En natuurlijk de beeldentuin met werken van Barbara Hepworth, Chillida, Pol Bury, Braque, Leger en Calder. Ook de beeldentuin van Miró is mooi, verweerd maar interessant. En als afsluiter is er het terras met de sculpturen van Alberto Giacometti. Dus niet geheel ontevreden maar toch wat teleurgesteld na mijn hoge verwachtingen verliet ik uiteindelijk het museum.
Musée d’Art Modern et d’Art Contemporain (MAMAC) – Nice, Frankrijk
Het tweede museum op mijn verlanglijstje in deze regio is het MAMAC, oftewel het Musée d’Art Moderne et d’Art Contemporain in hartje Nice. In een modern vormgegeven gebouw huizen meerdere interessante collecties. Uiteraard lag mijn focus op Niki de St Phalle’s werken en ze zijn fraai. Ze bestrijken haar verschillende stijlen en verschillende uitingsvormen, van verontrustend tot gelukkig aandoende werken. Een Nana in handstand vind ik mooi, maar ook een dame voor haar make-up tafel. De zaal met blauwe en andere werken van Yves Klein spreekt me ook bijzonder aan. Het uitzicht vanaf het dakterras is ook een leuk extraatje, net als een kunstwerk op de onderkant van een trap. Maar ook de werken van Ellsworth Kelly, Richard Serra, een glitterende Warhol (Diamond Dust Shoes), Tinguely en een abstract (Bart) van Bram Bogart zijn de moeite waard. Het is tot in elk detail een mooi en doordacht museum. Een aanrader!
Aanvullend zijn daar een sculptuur van een draak van Niki De St Phalle en een mobiel van Alexander Calder op het plein achter het museum. En als je dan toch op de culturele tour bent, dan is ook het naastgelegen Jardin Sacha Sosno de moeite waard met als meest opvallende werk het 30 meter hoge La Tete au Carré de Sosno.
Museo del Novecento. Collection masterpieces of 20th century – Milaan, Italië
Op een zeer regenachtige ochtend ben ik blij dat ik het Museo del Novocento in de planning heb. Langs de rij in de regen wachtenden voor de Duomo, snel ik het moderne museum in. Het museum begint met een paar favorieten slash oude bekenden: de vuurtoren van Westkapelle van Mondriaan, een fraai Klee en een Modigliani. Ze leiden, chronologisch, een hele reeks van Italiaanse kunstenaars in: Boccioni (best mooi), Balla, Severini, de fletse maar mooie Morandi, Lillioni, Marini en Cassinari onder andere. Het is jammer dat de expositieruimtes zo ondoorgrondelijk in elkaar steken, want daardoor heb ik de Italiaanse pop-art (in een overgang naar het Palazzo Reale) moeten missen. Maar met nog meer musea in petto op deze regenachtige dag is dat misschien niet heel erg. De ontbrekende ‘buitenlanders’ die boven alleen een vervangend bordje hebben hangen, vind ik in de expositieruimte die je alleen buitenom in kunt. Werken van Braque, Chagall, Picasso’s, nog meer Modigliani’s en mijn favoriet: een odalisk van Matisse. Met natuurlijk nog wat Italianen er tussen. Een mooi bezoek! Een volgende keer maar op zoek naar de pop-art.
Jean-Michel Basquiat – Mudec, Milaan, Italië
De aanleiding voor dit tripje naar Milaan was de expositie van Jean-Michel Basquiat. Miste ik eerder zijn expositie in Parijs omdat de rijen te lang waren en ik zijn werken nog niet echt kende, enige jaren later kwam zijn expositie naar ‘t Guggenheim Bilbao net nadat ik de stad bezocht. Dit keer lukt het me dus wel. En de expositie verrast me positief: er hangen bijzonder veel werken en de breedte van de werken is indrukwekkend. Aan de hand van Basquiat’s korte leven word je meegenomen langs zijn kunst. De schilderijen die ik verwachtte: druk, over elkaar heen geschilderde verhalen, kroontjes en taalfouten, doodshoofd-achtig aandoende gezichten, hele verhalen in enkele zinnen neergekalkt. Maar ook poëzie-achtige teksten of werken als de rode auto die duidelijk herkenbaar is als rode auto. Een overweldigend mooie expositie! Ik ben blij dat ik deze in de laatste week nog heb kunnen zien!
Jean Tinguely Machinespektakel – Stedelijk Museum, Amsterdam
Vanuit mijn interesse in de werken van Niki de St Phalle kwam ik ooit bij de werken van Jean Tinguely tercht. Dus toen ik een tijd terug zag dat het K20 in Düsseldorf een expositie van Tinguely’s installaties had, was ik geïnteresseerd. Maar toen ik zag dat de expo later in het jaar zou verkassen naar ‘t Stedelijk, besloot ik daarop te wachten. En dat bleek een goede want de expo van Tinguely’s machinekunstwerken is erg interessant maar tegelijkertijd ook best klein. En dan is de vaste collectie van ‘t Stedelijk er natuurlijk nog, dus erg de moeite waard!
Sprengel Museum – Hannover, Duitsland
Hannover staat bekend als de stad van kunstenares Niki de St Phalle. Ooit doneerde zij 77 werken aan de stad en het bekendst daarvan zijn de 3 Nana’s die op de Leibnizufer staan. Maar het Sprengel Museum heeft ook een (flink) aantal van haar werken. De expositie met haar werken was dan ook enigszins teleurstellend: waar ik een uitgebreide overzichtstentoonstelling verwachtte door de aankondigingen, bleek het één zaal met vooral schaalmodellen van haar Tarot-tuin te zijn, aangevuld met een paar andere werken. De expositie was natuurlijk wel de moeite waard maar veel beperkter dan verwacht. Dat werd door de overige exposities, 130% Sprengel Sammlung Pur, Klassische Moderne en Geburt der Moderne, meer dan goed gemaakt. De lijst met kunstenaars was bijna eindeloos: mijn favorieten Klee (verrassend veel werken) en Von Jawlensky natuurlijk, maar ook Dubuffet, Picasso, Calder, Nay, Lynn Chadwick, Léger, Baselitz, Bacon, Dumas, Kirchner, Beckmann, Kollwitz, Macke, Munch en Nolde. Een fantastisch bezoek dus, dat ik iedereen aan kan raden!
Banksy & Warhol – MOCO Museum, Amsterdam
Een nieuw, particulier museum in Amsterdam, tussen het Rijksmuseum en het van Gogh. Met een line-up in de eerste expositie die er niet om liegt en de naam Modern Contemporary eer aan doet. Artiest Banksky, vooral bekend van zijn controversiële werken in het publieke domein en Andy Warhol, een van de artiesten waar Banksy door geïnspireerd werd. Een mooie combinatie. Natuurlijk zijn er de bekende Warhol’s, van de kleurrijke staatshoofden tot een Campbell’s Soup maar ook enkele verrassende werken, zoals tekeningen van schoenen. Verrassende werken hier en daar, die ik nog niet eerder zag. Maar ook twee werken met Lenin in de hoofdrol, die ik onlangs nog in het Pera Museum in Istanboel zag. En van Banksy natuurlijk de bekendste, het meisje met de wegvliegende rode ballon. Maar ook apen die dreigen de wereld over te nemen. Ratten die menselijke aspecten aannemen en Smiley Coppers. Erg de moeite waard, en gezien de lange rij relatief jong publiek voor de deur toen ik vertrok, was ik niet de enige die er zo over dacht. Mooi!
Karel Appel Retrospectief – Gemeentemuseum, Den Haag
Karel Appel is vooral bekend van zijn werken uit de Cobra-tijd: kinderlijk en eenvoudige werken in felle kleuren die doen denken aan outsider art, naïeve kunst. Maar Appel blijkt in dit retrospectief zoveel meer te zijn. Naast de houten sculpturen in felle kleuren en motieven heeft hij ook fraaie bronzen vervaardigd, en schilderijen die sterk afwijken van de werken uit zijn Cobra-tijd: niet zozeer qua vorm en techniek, maar vooral ook qua kleurgebruik. Zo is er een mooie reeks naakten, herkenbaar en in pastellen en gedektere kleuren. Natuurlijk zijn er ook de dieren en diervormen, de echte abstracten waarin je meteen Appel herkent. Indrukwekkend zijn echter ook de minder abstracte werken zoals De val en Potato Head. Een bijzonder interessante en mooie expositie!
Ontdek het moderne – Gemeentemuseum, Den Haag
Op zoek naar de expositie van Klimt & Schiele kom ik in de galerie ‘Ontdek de modernen’ terecht. Naast een flink aantal werken van Francis Bacon, waarvan ik me niet kan herinneren dat ik ze hier eerder gezien heb, zijn er ook sculpturen van artiesten die ik onlangs nog in Bilbao en Madrid zag. Zo is er bijvoorbeeld Spider Couple van de Franse Louise Bourgeois (fraai) en Clouds and caverns (spreekt mij niet aan), een kunstenares waar ik pas in Bilbao kennis mee maakte via het werk Maman. Of bijvoorbeeld een bijzonder klein werkje van Amerikaans minimalist Carl Andre, een van de twee werken van zijn hand in het Gemeentemuseum. Van hem zag ik vorig jaar in Madrid een expositie. Een werk van Kirchner (Cscardasdanseressen) overtuigt me er ook nu weer van dat zijn werken en het expressionisme tot mijn favorieten behoren. Maar ook een impressionistisch werk van Monet (Waterlelies) blijft indrukwekkend. Vervolgens doe ik nog even Mondriaan en De Stijl aan. Dat Mondriaan niet alleen abstract geschilderd heeft, wist ik al en veel nieuws en/of bijzonders tref ik hier dan ook niet aan, op het werk Aronskelken na. De expositie van Jan Toorop doe ik vluchtig aan, maar ik kan er niet echt warm voor lopen. Hoewel zijn pointillistische werken best fraai zijn, en sommige andere deprimerend grauw en lelijk, kan ik er niet veel energie voor opbrengen.
Internal objects in three parts. Anish Kapoor & Rembrandt – Rijksmuseum, Amsterdam
Waar de link zit tussen de werken van Rembrandt en de drie werken van Anish Kapoor in de Eregalerij van het Rijksmuseum is mij ontgaan. De 3 reliëfs lijken, van dichtbij en veraf, 3 willekeurige hompen vlees, met vetlagen en zenuwen. De relatie met de schilderkunst en zelfs de Griekse legende van Marsyas wordt wel beschreven maar blijft voor mij verborgen. Ik sluit me aan bij een suppoost die me aanraadde ‘het werk niet op nuchtere maag te gaan bekijken’ want ‘ze zijn heel erg lelijk’. Maar ook dat is de functie van kunst: aanzetten tot denken, schokken en discussie oproepen. Toch?!
Musée d’Art Contemporaine (MAC) – Marseille, Frankrijk
Ik ben nu al twee exposities van Jean-Michel Basquiat misgelopen, jaren terug in Parijs en recentelijk in Bilbao. Dus met een Basquiat in het MAC (Musée d’Art Contemporaine) in Marseille, moest ik daar wel naartoe. Het is een bijzonder museum, veel werken van artiesten die ik niet ken, suppoosten die de lampen nog aan moeten doen als ik binnenkom en liever met elkaar babbelen dan op mij letten als eerste en dan nog enige bezoeker in het museum. Een paar werken springen er wel uit, ‘de duim’ (le pouce) van César is bijzonder, het schilderij van Yves Klein door een in blauwe verf gehuld, naakt model op doek rond te laten en een relatief kleine zwarte nana van Nike de St Phalle. De tocht naar deze uithoek van de stad waard, want ‘King of the Zulus’ is echt erg gaaf!
Fuego Blanco (White Fire). The Kunstmuseum Basel Modern Collection – Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madrid, Spanje
Op zondagmiddag kun je gratis naar (een beperkt gedeelte van) het Museo Reina Sofia. Ik kwam voor de expositie Fuego Blanco en die was, net als de ruimte waar de Guernica van Picasso hangt, gewoon geopend. De expositie is enorm indrukwekkend: met alleen maar klinkende namen uit een periode uit de kunst die mij het meest aanspreekt: van Nolde, Ernst en Munch tot Rothko, Warhol en Johns. Allemaal werken die ik erg fraai vond. Maar ook met sculpturen van Alexander Calder, eens niet lange dunne uitgerekte sculpturen maar fraaie Giacometti’s en een werk van On Kawara, waar ik niet eerder werken van gezien heb. Maar het absolute hoogtepunt hier zijn voor mij de verschillende Paul Klee’s: bijzonder mooi en een fijne verrassing! Een erg goede expositie! Aanvullend zijn ook de ruimten rond het werk Guernica van Picasso geopend, met meer werken van Picasso, Braque, Gris en tijdgenoten. En in de mooie binnentuin vind je nog een drietal sculpturen. Al met al een bezoek zeker waard, dit museum!
El Museo de Arte Thyssen-Bornemisza – Madrid, Spanje
In het Museo Thyssen, officieel El Museo de Arte Thyssen-Bornemisza, ben ik vooral geïnteresseerd in een gedeelte van de vaste collectie. Ik begin dan ook bij zaal 28 ongeveer. De artiesten lopen van Degas, Derain en Bonnard tot Kirchner, Pechtstein en Jawlensky. Van deze laatste is het werk Red Veil mijn favoriet, maar ook een mooie Berthe Morisot (Reclining nude shepherdess) en de werken van Kirchner maken mij erg blij. Daarnaast zijn er een aantal schilders die ik niet eerder op het netvlies had, bijvooreeld Georg Tappert en Henri Manguin. Het meest verrassend vond ik een aantal niet-abstracte werken van Wassily Kandinsky. Aanvullend is er de Carmen Thyssen-Bornemisza Collection, met veel van dezelfde kunstenaars met nog meer geweldige werken. Als mooie afsluiter is er het gastwerk Gilt van Robert Rauschenberg, dat tijdelijk een plaats in het museum heeft. Alleen de vaste collectie van Museo Thyssen is een bezoek al ruim waard!