FOAM heeft over het algemeen meerdere kleinere expo’s, waardoor er altijd wat van je gading is. Dit keer zijn er dat voor mij meerdere: ik kwam voor Tyler Mitchell. I can make you feel good. De beleving van vrijheid en blijheid is voor blanken een gegeven, voor people of color is dat niet het geval. In deze expositie heeft Mitchell geprobeerd dat gevoel neer te zetten in zijn fotografie. Met rond de 20 werken een mooie expo.
De tweede expo die op mijn lijstje stond is 20 years of Art Collection Deutsche Börse. Een schitterende verzameling werken van fotografen als David Goldblatt (eerder bij Huis Marseille), Zanele Muholi (eerder bij het Stedelijk), Philip-Lorca di Corcia en vele anderen. Een brede collectie met sterk verschillende werken. Van intieme portretten tot bloemenfotografie. Zeer de moeite waard.
De expositie waarvoor ik naar ‘t Centraal Museum kwam: Wat niet gezien wordt. Een expositie over diversiteit en inclusiviteit die in samenwerking is opgezet met MOED, Museum of Equality and Difference. Werken uit eigen collectie van o.a. Nola Hatterman, Steve McQueen, Ary Scheffer en bruikleen van Iris Kensmil, Samuel Aruada worden vanuit een nieuw perspectief bekeken, met als leidende thema: kunnen we onze eigen verhalen in een ander perspectief zien. Zo wordt de vraag gesteld: kunnen we het christendom ook als niet-wit zien? Met indringende foto’s die ons doen nadenken over een zwarte Jezus, een World Press Photo die gezien kan worden als Maria in chador met een lijdende Jezus. Of de homo-erotische geladenheid van veel bijbelse schilderijen. Maar ook werken zoals Sojournour Truth van Iris Kensmil, een schilderij over een tot slaaf gemaakte vrouw die vecht tegen slavernij en voor vrouwenrechten.Een bijzonder interessante expo. Gaat het zien!
Ik ging al met relatieve lage verwachtingen naar Heerlen, voor de expositie Basquiat. The Artist And His New York Scene. Zijn vroege jaren, in New York, voor hij bekend werd, werden vooral gekenmerkt door geldgebrek, frustratie en het ruige leven in die jaren in de kunstscene. Maar de expositie stelde toch nog teleur. Niet alleen heb ik dit verhaal beter en uitgebreider gezien in Milaan maar hier zijn ook nog eens een heel beperkt aantal werken authentiek: misschien 25 oorspronkelijke teksten en misschien 5 originele werken uit zijn vroege jaren. Verder bestaat de expo vooral uit foto’s van Basquiat zelf. Of zijn het kopietjes van werken. Of zelfs foto’s van flarden tekst, krabbels of de flat waarin hij leefde. Verder zijn er legio werken van collega-kunstenaars die tegelijk met hem exposeerden bij de eerste echte expositie in New York maar werken en kunstenaars zeiden mij niets. De afsluiter van 5 grote, kleurrijke werken was ook al niet spectaculair omdat ik ze allemaal al eens had gezien. Met andere woorden: woon je niet in de buurt van Heerlen, dan adviseer ik je om deze expo over te slaan. Wat niet wegneemt dat ik blij ben dat ik gegaan ben omdat ik me anders telkens had afgevraagd wat ik had gemist.
Op een van de laatste dagen van diens expositie, pak ik nog gauw de werken mee in Stories. De (anti-)apartheidsfotograaf Santu Mofokeng documenteert vanuit zijn positie als zwarte fotograaf in het Zuid-Afrika van binnenuit de apartheid. Een zware taak met vaak gevaar om opgepakt te worden omdat zijn bewegingen strikt beperkt worden door de politiek. Zijn verslaglegging opent de ogen voor bijvoorbeeld de politieke spelletjes die gespeeld werden door door middel van danswedstrijden de zwarte bevolking tegen elkaar opgezet te houden, maar ook belicht hij het einde van apartheid en Nelson Mandela als politiek leider. Een interessante expo!
Op de terugweg van mijn mislukte speurtocht naar de mural van Keith Haring kom ik in Bos en Lommer langs een pop art gallery annex hip koffiehuis waar de kunst me van buiten al opvalt. Het is de expositie van de Zuid-Afrikaanse kunstenares Buhlebezwe Siwani die in de zichtbaar luchtige schilderingen op grote witte vellen papier een zware thematief behandelt, lees ik later. “Soap and black bodies have been synonymous with the thought that black bodies are always dirty”. Haar zeeptekeningen leggen een link met de badende mensen die in de Europese kunst al eeuwen geportretteerd worden.
Niet eerder bezocht ik het huis Marseille, maar de expositie Recent Histories / Contemporary African Photography and Video Art from The Walther Collection trok me naar deze fraaie expositieruimte, gelegen in twee statige oude panden aan een Amsterdamse gracht. Met recente werken van Afrikaanse fotografen zoals Lebobang Kganye, Michael Tsegaye, Mame-Diarra Niang en Mimi Cherono tot de onlangs overleden David Goldblatt. Tot mijn verrassing kom ik er ook twee werken tegen van Zanele Muholi, waarvan ik pas geleden nog een expositie bezocht in het Stedelijk. Als je de kans hebt, moet je deze expositie zeker gaan zien!
Aan het einde van de zaterdagmiddag zorg ik dat ik een uurtje of twee voor mezelf heb en maak ik gebruik van de gratis entree-dag van het MACBA, het modernekunstmuseum van Barcelona. Ik kom er specifiek voor een Jean-Michel Basquiat die ik graag wilde zien. Ze blijken er drie te hebben hangen in de expositie A Short Century: MACBA Collection, die chronologisch de jaren 1900 behandelt. De expo bestaat uit opmerkelijke momenten in de tijd, meldenswaardige boeken die gepubliceerd werden en kunst. De rest van het museum is in meerdere of mindere mate interessant en doe ik vrij snel aan. Blij dat ik de expositie heb weten in te vluchten, al is het maar vanwege de drie stukken van Basquiat.
Op onze eerste dag in Parijs bezoeken we meteen de expositie in het schitterende gebouw van Frank Gehry in het Bois de Boulogne. Het feit dat het donker is geeft het gebouw extra cachet. In een artikel in Trouw betreurde de auteur het gebrek aan ‘achtergrond’, iets als een tijdlijn of verhaallijn, bij de expositie. Ik waardeerde juist wel dat de expositie niet net als alle andere de werken verzwaarde met Basquiat’s jeugd en de periode voor hij erkend werd. De expositie was sowieso ook interessant: veel werken die niet eerder (samen) geëxposeerd zijn en een ruim toevoeging zijn op eerdere exposities die ik bezocht. Ik vond het fantastisch!
De Serpentine Galleries liggen in Kensington Gardens, net iets links van het Hyde Park dat ik ken vanuit de tijd dat ik in Londen woonde. Aan het bescheiden gebouw van de Serpentine Sackler Gallery ligt de vloeiende aanbouw van Zaha Hadid, een belangrijke reden om hier langs te gaan. In de aanbouw is het restaurant gevestigd. De expositie van Sondra Perry is beperkt: aan twee kanten van de centrale ruimte zijn bewegende projecties te zien van golvend water, eerst in magenta maar later een naargeestig bruin. In de centrale ruimte is een installatie opgesteld, waarop het hoofd van een zwarte vrouw getoond wordt, die aandoet alsof het niet echt is. Zoals met veel hedendaagse kunst en installaties, ‘bevat’ ik de kunst niet maar vind ik het interessant genoeg om te blijven hangen om het in me op te nemen.
Het Barbican in Londen had als eerste de expositie Boom For Real met werken van Jean-Michel Basquiat. Toen de expositie naar Frankfurt kwam, een stad die al een aantal jaren op mijn verlanglijstje stond, kwam een en ander bij elkaar en plande ik een bezoek aan het museum in. En de expositie stelde niet teleur. Na meerdere exposities van Basquiat in de afgelopen anderhalf jaar bleek deze toch ook weer verrassend nieuw en anders te zijn. Grote verscheidenheid in zijn werken, een mooi verhaal als onderlegger en mooi geëxposeerd. Een aanrader en met 3,5 uur rijden vanaf Enschede ook nog eens vrij gemakkelijk te bereiken
Als ik langs de lange rij weet te glippen door ter plekke nog een e-ticket te boeken, sta ik in het Centre Pompidou om me heen te kijken. Ik kan me niet herinneren hier eerder binnen te zijn geweest. Ondanks een expo van César begin ik met de hedendaagse kust op de vierde verdieping en de moderne kunst op de vijfde verdieping van Gallery 1. Op de vierde verdieping vind ik niet veel werken die me aanspreken, ondanks de ontelbare werken die er hangen. Met uitzondering van een Jean Michel Basquiat, daar word ik altijd blij van. Maar ook een van de naargeestige Niki de St Phalle werken en een paar Yes Klein’s. De vijfde verdieping daarentegen is één en al blije verrassing: niet alleen vind ik er Le Jardin d’Hiver van Dubuffet, Carl Andre, Judd, Jeff Wall, Matisse, Modigliani, Picasso, Pollock en meerdere Calders, ik vind er ook een bijzonder mooie Rothko, vier Klee’s, een bloederige Yayoi Kusama en een schietschilderij van Niki de St Phalle. Maar dat is nog niet eens alles.
Het Van Abbemuseum stond al een tijdje op mijn verlanglijstje, niet vanwege specifieke exposities maar de vaste collectie. En die stelt niet teleur. In het kader van Glow zijn er een aantal lichtinstallaties, van bijvoorbeeld Akinori Goto of de mooie lichttekst van Nathan Coley. Maar ook werken van Khaled Hourani, een niet-abstracte Kandinsky, en Kokoschka, Sluijters en Matisse. Een van de indrukwekkendste werken: Angela Davis van Iris Kensmil. Dit museum is echt de moeite waard als je er in de buurt bent.
Dat een bezoekje aan de Tarottuinen van Niki de St Phalle samen kunnen vallen met een expositie van Jean-Michel Basquiat is een heel fijn toeval. En reden om naar Rome te vliegen. In het klooster van Bramante, een schitterend oud gebouw, is een expositie van de vroege werken van Basquiat. In één woord: geweldig. Deze expositie is weer geheel anders dan eerdere, wat meteen ook de diversiteit van Basquiat’s werken en diens ontwikkeling laat zien. Het Chiostro del Bramante zit verstopt in een zijstraatje achter Piazza Navona en is de speurtocht naar het juiste adres absoluut waard.
De aanleiding voor dit tripje naar Milaan was de expositie van Jean-Michel Basquiat. Miste ik eerder zijn expositie in Parijs omdat de rijen te lang waren en ik zijn werken nog niet echt kende, enige jaren later kwam zijn expositie naar ‘t Guggenheim Bilbao net nadat ik de stad bezocht. Dit keer lukt het me dus wel. En de expositie verrast me positief: er hangen bijzonder veel werken en de breedte van de werken is indrukwekkend. Aan de hand van Basquiat’s korte leven word je meegenomen langs zijn kunst. De schilderijen die ik verwachtte: druk, over elkaar heen geschilderde verhalen, kroontjes en taalfouten, doodshoofd-achtig aandoende gezichten, hele verhalen in enkele zinnen neergekalkt. Maar ook poëzie-achtige teksten of werken als de rode auto die duidelijk herkenbaar is als rode auto. Een overweldigend mooie expositie! Ik ben blij dat ik deze in de laatste week nog heb kunnen zien!
Ik ben nu al twee exposities van Jean-Michel Basquiat misgelopen, jaren terug in Parijs en recentelijk in Bilbao. Dus met een Basquiat in het MAC (Musée d’Art Contemporaine) in Marseille, moest ik daar wel naartoe. Het is een bijzonder museum, veel werken van artiesten die ik niet ken, suppoosten die de lampen nog aan moeten doen als ik binnenkom en liever met elkaar babbelen dan op mij letten als eerste en dan nog enige bezoeker in het museum. Een paar werken springen er wel uit, ‘de duim’ (le pouce) van César is bijzonder, het schilderij van Yves Klein door een in blauwe verf gehuld, naakt model op doek rond te laten en een relatief kleine zwarte nana van Nike de St Phalle. De tocht naar deze uithoek van de stad waard, want ‘King of the Zulus’ is echt erg gaaf!
