Tutu Sousa Gallery – Praia, Santiago, Kaapverdië

In de wijk Terra Branca van Praia, Santiago bruist het van de creativiteit. Een plein en omringende straten zitten vol met street art. Een van de meest bekende is kunstenaar Tutu Sousa, die in een kleine galerie/atelier werk van zichzelf, zijn twee zoons en zijn vrouw exposeert. Maar indrukwekkender is zijn werk op straat. Zo zag ik in Sao Filipe hele muren met zijn werk, net als in deze wijk. Maar bijvoorbeeld ook in het Palacio huppeldepup Ildo Lobo in Plateau en zelfs in het kantoor van de host van mijn appartement.

Centro Nacional de Arte, Artesanato e Design. Mindelo, Sao Vicente, Kaapverdië

Op het allerlaatste moment in Mindelo zo ongeveer kom ik het CNAD tegen. Van een afstand had ik de kleurrijke façade al gezien maar dacht dat het een winkelcentrum of iets dergelijks was. Een verrassing dus, dat het een bijzonder leuk museum was met kunst van lokale kunstenaars. Zo hingen er veel werken van Manuel Figueira. Was er de expositie Memórias e sentimentos van Gildoca Barros (foto) in sterken kleuren in eenvoudige vormen. Van Gildoca Barros (vrouw) fotografeerde ik trouwens in Boa Vista al een street art werk. En verder hingen er historisch relevante geweven doeken onder de noemer ‘Cape Verderan Creations’, lokale handicrafts zoals bootjes van horens etc. Een erg leuk museum om te bezoeken, en de museumwinkel moet je zeker niet overslaan.

Centro Cultural do Mindelo. Mindelo, Sao Vicente, Kaapverdië

Op zoek naar het Cesaria Evoramuseum kwam ik al een aantal keren langs het cultureel centrum van Mindelo. Vanuit de ingang zie ik geweven kleden, geweven op historische en culturele wijze. Verder is er niet heel erg veel te zien. Wel is de giftshop leuk, en een goeie indicatie van prijzen voor hebbedingen die ik op de markt wil kopen. Het Cesaria Evoramuseum vergeet ik verder te bezoeken. Handig.

Sintra. Portugal

Twee keer in Lissabon en twee keer komt het met bakken uit de lucht zetten. Wonder boven wonder regen ik niet een keer echt nat en de poncho en paraplu hoeven amper uit de tas. Maar het gevolg is wel dat ik, als ik toch maar naar Sintra ga, bijna geen drol kan zien omdat heel Sintra in een dichte mist gehuld is. Dat is geen teleurstelling, in tegenstelling: het geeft het Moorse Kasteel maar ook Pena Palace een mysterieuze sfeer, zo amper 10 meter voor je uit kunnen kijkend. Erg de moeite waard, hoewel het ‘oplichtersgehalte’ zowel bij de bus als bij alle sjaggeraards met tuktuks en taxi’s heel hoog aanvoelt. Maar het blijft een indrukwekkende uitstap vanuit Lissabon.

Rare Earth. Tony Cragg. Museo Nacional de Arte Contemporanea do Chiado. Lissabon, Portugal

Drie maanden eerder stond ik nog naast de grote sculptuur van Cragg voor het Heydar Aliyev Cultural Center in Baku. Nu sta ik tussen de prachtige sculpturen van Cragg in een historisch gebouw in Lissabon. Het is een klein museum met een wat rare entree maar de ruimte laat de werken van Cragg goed tot zijn recht komen, met schitterende verlichting en balans in de ruimtes. Verrassend zijn de werken die juist helemaal niet aan de bekende stijl van Cragg doen denken, en de tekeningen en schilderijen. En dat er ook nog een aantal sculpturen in de publieke ruimte staan, op het Praça do Comercio, is alleen maar een bonus.

Diva’s. Wereldmuseum Amsterdam

Met de Nahda kwam ook de Arabische film- en muziekwereld op en tot bloei. En ook vrouwelijke artiesten creëerden daarin een plaats voor zichzelf. Ik bracht uitzonderlijk veel tijd door bij deze expo, want de begeleidende teksten, interviews en muziek om (interactief) te luisteren waren heel erg interessant. De rol die deze vrouwelijke artiesten (zangeressen, regisseurs, tekstschrijvers) speelden in de politiek was mij bijvoorbeeld niet bekend. Of dat deze vrouwen tijdschriften oprichtten, of politieke ‘salons’, of succesvolle zakenvrouwen werden. Met klinkende namen als Umm Kulthum, Asmahan, Warda en Fairuz maar ook minder bekende zoals Bahiga Hafez of Badia Masabni,

Het meest bleef me de uitspraak van Umm Khaltoum bij, die als de interviewer aangeeft dat ze bij haar optreden in Parijs in 1967 een gage van 14.000 pond verdiende en die schonk aan de strijd in haar land Egypte zegt: weinig (bijdrage) toch?! Terwijl het de hoogst betaalde gage ooit was, op dat moment.

De tentoonstelling is samengesteld door de Institut du monde Arabe en was o.a. daar in Parijs te zien in 2020 onder de titel Divas: D’Oum Kalthoum à Dalida.

Foñana – Contemporary Female Artists from Saudi Arabia. FOAM Amsterdam

Indrukwekkende expositie waarin Saudi Arabische vrouwen ruimte voor zichzelf en hun kunst opeisen. Ik was vooral gecharmeerd van Food for Thought, Fetwa 3 van Maha Malluh uit 2018, waarin ze oude cassettebandjes met vrouwonvriendelijke religieuze preken verwerkt tot een schilderij, die met zachte pastelkleuren het gevaar van deze cassettebandjes verbergen.

Aziatisch paviljoen. Rijksmuseum. Amsterdam

Ik had niet op mijn netvlies dat het Rijks een Aziatisch paviljoen had. Maar toen ik er langs kwam, kon ik er natuurlijk niet weggaan zonder dit paviljoen bekeken te hebben. En er was genoeg te zien. Prachtige beelden uit India en Thailand bijvoorbeeld, maar ook uit China en Japan, Indonesië en Vietnam, daterend uit de periode tussen 2000 voor Chr. en 2000 na Chr.. Waarbij je tegenwoordig niet anders kunt dan denken: roofkunst. En daar verwijst het museum zelf gelukkig ook naar. Over de dilemma’s rondom deze kunst is nog lang niet beslist, dat mag duidelijk zijn.

Boijmans van Beuningen in het Rijks. Rijksmuseum Amsterdam

Erg fijne expositie met werken uit het Boijmans van Beuningen, die zo lang het museum niet open is, rondreizen naar verschillende andere musea. Ik zag een aantal interessante werken, die ik niet eerder zag, of waarvan ik de maker niet kende zoals The Car van Marisol (Escobar) of Salvador Dali’s Shirley Temple, le plus jeune monstre sacré du cinéma de son temps. Of Two Deckchairs van David Hockney. Maar het leukst was wel dat de Phalli Infinity Room van Yayoi Kusama helemaal verlaten erbij lag, toen ik kwam en ik dus meteen kon doorlopen en zonder tijdslimiet mocht genieten van de tientallen reflecties op de rood-wit gestipte fallussen.

Sol LeWitt. Joods Museum. Amsterdam

Een lastige keuze: nu Israël Gaza vernietigt, kun je dan nog met goed fatsoen naar een Joods museum. Op het moment dat dit speelde, dacht ik dat wel kon. Nu, weken later, zou ik diezelfde keuze niet licht maken. Het blijft lastig, de scheidslijn tussen niet alle Israëliers steunen de vernietiging en Israëliers zien als vertegenwoordigers van hun regering. Deze expositie was trouwens wel de moeite waard. Niet eerder zag ik een expo gewijd aan LeWitt alleen.

Yayoi Kusama. De Nederlandse jaren 1965-1970. Stedelijk Museum, Schiedam

De expositie over de Nederlandse jaren van Yayoi Kusama, waar ik tot deze expo niets van wist, stond al weken op mijn verlanglijstje maar Schiedam is wel een enorme trek vanaf Enschede. Vanuit Amersfoort maar een keer doorgereisd. En de expositie stelt niet teleur. Het is een soort verslaglegging van Yayoi Kusama’s ontstaansgeschiedenis met ook werken die je niet meteen aan haar zou koppelen. Erg interessant en de moeite van de reis ernaartoe zeker waard.